İstanbul Büyükşehir Belediyesi, ilan panolarında içme suyu şebekesininin yüzde 95’ini yenilendiğini duyuruyor. Oysa Tayyip Erdoğan, 1998’deki belediye başkanlığı döneminde boruların yüzde 92’sini yenilediğini İstanbul Bülteni’nde duyurmuştu. Erdoğan döneminde İSKİ Genel Müdürü olan Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu’nun internet sitesindeyse görevi bıraktığı 2002 yılına kadar İstanbul’daki içme suyu borularının yüzde 94’ünü yenilediğini belirtiyordu. Bu, şehrin içinde tam 14 bin 250 kilometrelik borunun değiştirilmesi demek. Boruların ömrünün 30 yıl olması ise soru işaretlerini çoğaltıyor.

İSTANBUL Büyükşehir Belediyesi’nin ilan panolarına astığı "İstanbul’un içme suyu borularının yüzde 95’i yenilendi" duyuruları, beraberinde bir tartışmayı ve cevaplanması beklenen soruları getirdi. İSKİ’de "süreklilik" olduğu düşünülürse, 2004’te yüzde 94 olan rakam, 2008’de yüzde 95’e çıktı yani dört yılda boruların sadece yüzde 1’i değişti demektir. İstanbul’da 15 bin kilometre su borusu var. Toplam 10 bin 560 kilometre su borusu bulunan New York’ta belediye, şebekenin ancak 110 yılda tamamen değişebileceğini söylüyor. New York Belediyesi, bunun 15 milyar dolar tutacağını söylerken, Türk müteahhit firmalar 4 milyar dolar fiyat biçiyorlar.

BAŞKANLAR TARTIŞTI

Araştırmalar, bir kentte, her yıl su borularının binde 6’sının yenilenmesi gerektiğini gösteriyor. ABD’de de birçok su borusunun yüzyıllık olduğu belirtilirken Bedrettin Dalan, İstanbul Anakent Belediye Başkanı olduğu dönemde 120 yıllık boruları yenilediklerini söylemişti. Buna karşın 1998’de Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul Belediye Başkanıyken, 4.5 yıllık dönemde eski su şebekelerinin yüzde 92’sini yenilediğini İstanbul Büyükşehir Belediyesi yayın organı olan İstanbul Bülteni’nde duyurmuştu. Bu açıklamaya kızan İstanbul’un eski belediye başkanları Nurettin Sözen ile Bedrettin Dalan, kendi dönemlerinde de su şebekelerinde yenileme yaptığını söylemişlerdi. Dalan, Beyoğlu, Fatih, Suriçi gibi en zor bölgelerde şebekeyi kendilerinin değiştirdiklerini belirterek, "İSKİ’yi devamlılık olarak kabul edip, bizim yaptıklarımızı da katıyorlarsa, ona söyleyecek bir şeyim yok. Ama, şebekenin yüzde 92’sinin son 4.5 yılda değiştirildiğini söylüyorlarsa, doğru değil" demişti.

İşkembeden atmak gibi

İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi (İZSU) Genel Müdürü İsmet Halim Gürsoy, şunları söyledi: "Şu anda kullanılan boruların ömrünü asgari 50 yıl diye almak lazım. Binlerce kilometre çok yüksek bir rakam. O zaman şehir kilitlenir. 5 bin kilometrelik bir hattı değiştirmek hayatı kilitlemek anlamına gelir. Bu ifade o kadar büyük bir paradoks ki işkembeden atmak gibi bir şey. Bunlar, kaldırım gibi her belediye başkanı geldiğinde değiştirilen unsurlar değil. Değiştirdiğinizde en az 30 yıl, hiç el değdirilmeden su verilir.

Bu değişimi yapabilmek için 75 bin gün lazım

Eskişehir Su ve Kanalizasyon İdaresi (ESKİ) Genel Müdürü Garip Yıldırım’ın düşünceleri de şöyle: "Her boru değişimi su kaybını da beraberinde getirir. Yüzde 95’inin değiştirilmesi, İstanbul’un çok ciddi miktarlarda suyu ziyan etmesi anlamına gelir ki bu oranlar İstanbul’u su sıkıntısına sokacak miktarlarda. Yüzde 95’i değişmiş olsa İstanbul’da kayıp, kaçak oranı minimuma inmiş demektir ama açıkladıkları miktar yüzde 27. Günde 200 metre yapılsa 75 bin gün eder. 100 ekip aynı anda sokakları kazıp günde 200 metreyi yapabilecek olsa dahi 750 gün eder. Bu da İstanbul’da her gün 20 kilometre yolun trafiğe kapalı olması demek. İstanbul’da hava ve trafik şartlarından 365 gün çalışma yapılamaz. Kontrol için bile yeterli mühendis bulunamayacak proje, en az 3 yıldır sürüyor olmalı. Her şeyin altüst olacağı, kontrolü dahi imkánsız, yüzde 95 boru değişimi yapıldıysa tebrik etmek lazım. Dünya rekoru olmuştur."