Kamu İhale Kurulu'nun resen soruşturma yetkisi kaldırıldı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin mevzuata aykırı bir şekilde davet usulü iş yaptırdığını belirleyen kurulun eli kolu bağlı

Kamu İhale Kurulu'nun (KİK), çok sayıda yolsuzluğun önüne geçebilmesini sağlayan resen soruşturma yetkisinin 2007 sonunda yürürlüğe giren bir yönetmelikle tırpanlandığı ortaya çıktı. Buna göre, KİK, gelen mektupları ya da gazete haberlerini ihbar kabul ederek başlattığı incelemeler sonucunda ihale iptal etme kararı alamayacak.

KİK, bu nitelikteki ihbarları sadece ilgili kuruma göndermekle yetinecek. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinin ardından İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İSKİ'ye ait ihalelerin, gelen ihbarlara ve mevzuata aykırılıklara rağmen iptal edilemediği belirlendi.

Maliyeti düşürüyordu
Mevcut mevzuata göre ihalelere giren şirketlerin itirazları üzerine ve resen olmak üzere iki tür inceleme yapan KİK bu incelemelere ilişkin başvuruların nasıl olacağını yönetmelikle düzenledi. "İhalelere Yönelik Yapılacak Başvurular Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" 22 Haziran 2007'de yürürlüğe girdi. Söz konusu yönetmelikle kurula, resen yapılan incelemelerde iptal kararı alabilme yetkisi tanındı.

Düzenlemede, "Kurul, itirazen şikayet başvuruları üzerine veya iddiaların incelenmesi sonucunda ihale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek, kanuna ve ilgili mevzuata aykırı bir durumun tespit edilmesi halinde ihalenin iptaline karar verebilir" denildi.

Bu yönetmeliğin uygulanmaya başlanmasının ardından kurul, ihbarlardan yola çıkarak yaptığı incelemelerde bazı ihaleleri iptal etti. Böylece ihalelerinin usulsüz olarak bazı firmalara verilmesinin eşiğinden dönüldü.

KİK'in söz konusu yetkisini kullanarak iptal ettiği ihaleler arasında Kahramanmaraş İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün çıktığı "Merkez Gayberli İlköğretim Okulu İnşaatı" ihalesi de yer aldı. KİK ihbar üzerine incelediği ihalede yapı birim maliyetlerinin benzer yapılara oranla yüzde 30, sözleşmeye esas metrekare birim maliyetinin yaklaşık 2 kat yüksek olduğunu tespit ederek iptal kararı aldı.

Yetki daraltıldı
Ancak 19 Aralık 2007'de Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelik değişikliğiyle KİK'in yetkisi daraltıldı. Düzenlemeyle yönetmeliğin 25. maddesi değiştirilerek kurulun, resen başlattığı incelemeler sonucu saptadığı usulsüzlükler üzerine iptal kararı alması engellendi.

Yönetmelikte, "İddiaların incelenmesi sonucunda kurul, iddiaların yerinde bulunmadığı ya da tespit edilen mevzuata aykırılıkların değerlendirilerek, gereği yapılmak üzere, ihaleyi yapan idareye bildirilmesi kararlarından birini verir" ifadesine yer verildi. KİK yetkilileri bu değişikliğin Danıştay'ın kararları doğrultusunda yapıldığını bildirdi.

Hidiv ve Beyaz Köşk'te ilana çıkmadan ihale

Yeni yönetmeliğin 1 aylık uygulama süresince ihbarlar üzerine incelenen ve iptal edilmesi gereken bazı ihaleler iptal edilemedi. Bunlardan biri İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin "Filibe Murat Hüdavendigâr Cami restorasyon inşaatı ihalesi" oldu. KİK ihbar üzerine incelediği ihaleye ilişkin 7 Ocak 2008 tarihli kararında, mevzuata aykırı şekilde ilana çıkmadan davet/pazarlık usulünün kullanıldığını belirledi. Belediyenin "Kültürel mirasın korunması için acil ihaleye çıktık" gerekçesini kabul etmeyen KİK kararında şöyle denildi:
"Aciliyet, pazarlık usulü ihalenin dayanağı olamaz. Mevzuata aykırılıklar ihalenin iptalini gerektirse de iddiaların incelenmesi kapsamında iptal kararı verilemediğinden aykırılıkların ilgili idareye bildirilmesi kararlaştırılmıştır."

Usulsüzlüğü saptıyor ama...
Yine aynı belediyenin, mevzuata aykırı olarak belirli firmaları çağırdığı "Beyaz Köşk ve Hidiv Kasrı" onarım inşaatında da iptal kararı alınamadı. KİK kararına göre, İSKİ'nin "Avrupa Yakası 9. Kısım Atıksu Kanalı, Yağmursuyu ve Dere Islahı İnşaatı"nda ise, "Bölge afete maruz kaldı, tekrar afete uğrama ihtimali var" gerekçesiyle mevzuata aykırı şekilde pazarlık usulü kullanıldı. Ocak 2008'de bu usulsüzlüğü tespit eden KİK, iptal kararı alamadı. Kurul, dosyayı İçişleri Bakanlığı'na gönderdi.

KİK üyeleri nasıl atanıyor?
Mevcut mevzuata göre Kamu İhale Kurulu üyeleri, Maliye Bakanlığı'nca önerilecek 2 kişi, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'nca önerilecek 3 kişi, Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu bakanlık ile Danıştay ve Sayıştay başkanlıklarınca önerilecek birer kişi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu tarafından önerilecek birer kişi olmak üzere Bakanlar Kurulu tarafından atanıyor. Bakanlar Kurulu atanan üyelerden birini de başkan olarak görevlendiriyor.
Kurul 10 kişiden oluşuyor.