İstanbul’un sebzesi sur dibinden

Hani hep derler ya “İstanbul’un her köşesini paylaşmışlar” diye. İşte surların dibi de Kostamonu Cidelilere düşmüş! Silivrikapı’dan Yedikule zindanlarına kadar uzanan tarih şeridini mesken tutan bahçıvanlar, soğan, semizotu, karalâhana, marul, maydanoz ve domates yetiştirip pazarlarda satıyor. 

Şevket Süreyya Aydemir, bundan 49 yıl önce yazdığı Suyu Arayan Adam isimli kitabında, şimdilerde şehrin işlek yerlerinden biri olan Bahçelievler Soğanlı'dan 'köy' diye söz açar ve burada yetiştirilen tarım ürünlerinin güzelliğinden bahseder. Son yirmi yıldaki kitlesel göç hareketleri, beraberinde hızlı ve plansız kentleşmeyi de getirince, tıpkı Soğanlı'da olduğu gibi, İstanbul'daki pek çok tarım alanı yok oldu. Bu olumsuz gelişmelere rağmen, yine de İstanbul'da ekmeğini topraktan çıkaran insanlar var; hem de şehrin tam göbeğinde… Nerede mi? Silivrikapı ile Yedikule zindanları arasındaki surların dibinde!

Vakti zamanında 'kara surları'nın çevresine düşmana tuzak niyetiyle kazılan hendekler, 10 yıldır tarım alanı olarak kullanılıyor. Silivrikapı surlarının dibinde 8 yıldır bahçıvanlık yapan Osman Yılmazcan, bu alanları nasıl tarlaya çevirdiklerini şöyle anlatıyor: "1985 yılından beri İstanbul'dayız. Önceleri, akrabaların yanında bahçıvanlık yapıyorduk. Baktık buralar boş, atlar dönüyor. Ben dedim burayı bahçe yapayım, traktörü getirdim sürdüm. Belediyeye gidip burayı geçici olarak bahçe yapmak için izin istedim. Onlar da verdi.” Sadece Osman Yılmazcan değil, pek çok aile bu arazide yaptıkları tarımla geçimlerini sağlıyor. Onlarca çiftçi devlet hazinesine ait topraklarda; soğan, semizotu, karalâhana, marul, maydanoz, domates, salatalık, tere, roka, nane, erik, dut gibi meyve ve sebzeler ile çiçekler yetiştirip satıyor. Kimi aileler buradaki barakalarda kimileri de şehir merkezlerindeki evlerinde yaşıyor.

Harabeyi bahçeye dönüştürdüler

Tarih kokan bu alanlarda yetiştirilen ürünler, havasından mıdır, suyundan mıdır bilinmez ama çok lezzetli oluyor. Hatta öyle ki, şehir dışından gelerek sur dibinden mutfak ihtiyacını gören aileler bile var. Yetiştirilen ürünler surların önündeki 10. Yıl Caddesi üzerinde ve İstanbul'un muhtelif pazarlarında satılıyor. Yalnız, bu konuda dedikodular da dolaşmıyor değil. Buradaki sulamanın lağım suyuyla yapıldığı iddialar arasında en dikkat çekici olanı. Osman Yılmazcan'a bu iddiayı yönelttiğimizde, "Onu söyleyenler yanıma gelsin." diyor. Yılmazcan, sulamanın yapıldığı kuyuyu gösteriyor ve geçen sene İstanbul Büyükşehir Belediyesi yetkililerinin burada tahlil yaptığını ve suyun temiz çıktığını söylüyor. Buradaki gübrelemenin foseptikten yapıldığı yönündeki bir diğer iddia hakkında ise ismini vermek istemeyen bir bahçıvan şöyle diyor: "Biz hayvan gübresi kullanıyoruz. Büyükçekmece'den geliyor bu gübreler. Bunun bir kamyonu 500 YTL. Belediye yakalamasın diye gece 00.00-01.00 arasında getiriyorlar." Sur diplerindeki tarlalarda çalışan bahçıvanların hepsi Kastamonu Cideli. Bir bahçıvana, neden bütün Cidelilerin burada toplandığını soruyoruz. O da, "Her ilin usta olduğu bir meslek vardır. Bizim Kastamonuluların çoğu börekçidir, yufkacıdır ya da bahçıvandır. Bu bizim ata mesleğimiz gibi. Benim babam burada bahçıvandı. O vefat edince ben devam etmeye başladım." cevabını veriyor.

Burada tarım yapan ailelerden surların dibindeki barakalarda kalanlar da var, akşam işi bitince evine giden de… Dışarıdan bakıldığında kaçak iş yapıyormuş hissi uyandıran bahçıvanlar, aslında hem İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin hem de Milli Emlak'ın kiracısı durumunda. Ortak dertleri bu sene kendilerinden kira bedeli talep eden Milli Emlak'ın metrekare başına biçtiği fiyatın pahalılığı. Senelik ücreti ödemeyince Milli Emlak'la mahkemelik olduğunu söyleyen Şaban Öztürk, "Belediye 2 bin 500 metrekareye yıllık 750 YTL istiyor, Milli Emlak ise 750 metrekareye 4 bin YTL istiyor. Bugüne kadar belediyenin parasını hiç aksatmadık; ama Milli Emlak'a para vermedik. Belediye her sene yüzde 10-15 zammını yapar, yine de veririz." diyor.