Yenikapı’daki kazılarda bulunan 8.500 yıllık tarihi kalıntıların, ’Marmaray projesi gecikmesin’ diye iş makineleriyle başka bir yere taşınmasına uzmanlar isyan etti

Yenikapı’daki Marmaray kazılarıyla ortaya çıkan ve İstanbul’un tarihini sil baştan değiştiren son bulgular büyük yankı uyandırdı. Tarih ve arkeoloji dünyasında büyük heyecan yaratan bu keşif, ’İstanbul’un geçmişi M.Ö 7. yüzyıla dayanıyor’ve ’İstanbul’u Atina’dan gelen Megaralılar kurdu’savlarını yerle bir etti. Çünkü Marmaray kazıları ortaya çıkardı ki, İstanbul’un geçmişi 2 bin 700 yıl öncesine değil Neolitik Çağ’a yani diğer bir deyişle 8.500 yıl öncesine dayanıyor.

Ancak bu muhteşem keşif beraberinde çarpıcı bir tartışmayı da getirdi. Vatan gazetesinin haberine göne Marmaray projesinin daha fazla gecikmemesi için bu alanda bulunan kalıntıların başka bir yere taşınıp incelenmesi planlanıyor. Fakat uzmanlara göre bu bir katliam olur.

‘Birkaç ay daha gecikse ne olur’

Eski Turizm Bakanı Bahattin Yücel, kalıntıların taşınmasına şiddetle karşı çıkıyor. İstanbul’un bilinen en eski köyünün bulunduğunu ancak Marmaray kazı çalışmaları nedeniyle işin aceleye getirilmek istendiğini iddia eden Yücel, İstanbul’un metro için birkaç ay daha bekleyebileceği görüşünde: “Yapılan keşif çok büyük. İstanbul’un bilinen tarihi değişiyor. Ancak bir sorun var. İstanbul’un ilk köyünün ve insan iskeletlerinin bulunduğu yerin hemen yanı başında bir bataklık var. Bu bataklıktan Neolitik çağa ait olduğu belirlenen ahşap savunma silahları, seramik parçaları, kürekler ve bazı o döneme ait eşyalar bulundu. Bataklıkların özelliği hava almaması. Bu nedenle binlerce yıl geçse bile içindeki maddeleri koruyabiliyor. Bu da arkeoloji açısından bulunmaz bir nimet. Kimi ülkelerde de buna benzer bataklıklar bulundu. Hatta o bataklıklardan bozulmamış insan cesetlerine bile rastlandı. Yani bataklıklar arkeolojik açıdan büyük önem taşıyor. Ancak öğrendiğimiz kadarıyla bu bataklık Marmaray çalışmaları aksamasın diye iş makineleri marifetiyle taşınacakmış. Büyük hata olur. İstanbul metro için 3 ay daha bekleyebilir sonuçta her yıl İstanbul’a milyonlarca turist getirecek tarihi değerlerden söz ediyoruz.”

Çalışmalar yerinde ve elle yapılmalı

Yenikapı Metro-Marmaray Kazıları Sorumlusu emekli arkeolog Metin Gökçay da kalıntıları taşımanın büyük bir hata olacağı görüşünü savunuyor: “Arkeolojik çalışmalar yerinde ve elle yapılmalı. Amaç daha önce orada yaşayan insanların bıraktığı yaşam izlerine ve kültür verilerine ulaşmaktır. Bataklığı iş makineleri ile başka bir yere taşımaya kalkmak definecilik yapmak olur. Kazı yapmadan başka bir yere taşırsanız, tabakaları birbirinden ayıramazsınız . Kültür tabakalarını saptamak demek tarihin bilinmeyen sayfalarını yeniden yazmak demek olur. Dünya kültür mirasına katkı sağlayacak böyle bir çalışma oldu bittiye getirilmemeli. Metro her zaman yapılabilir, en fazla 3 ay sürecek bir çalışmaya tahammül edilmeli.”

Başka yere taşınsa bile kepçe girmesin

İstanbul Üniversitesi Arkeologlar Derneği Başkanı Doç. Dr . Necmi Karul da, öncelikle bir kazı stratejisi oluşturulması gerektiğini söylüyor: “Bataklık ortamlar organik maddelerin uzun süre bozulmadan kalmasını sağlar. Buradaki çalışmalar, Anadolu’da daha önce eşine rastlanmayan bulguları da ortaya koyabilir. Bataklık alanlarda malzemeler tabakalaşmış olarak bulunmaz bu nedenle bataklığın boyutları iyi tespit edilerek bir kazı stratejisi belirlenmeli . Malzemelerin özenle ayıklanabilmesi için bataklık başka bir alana taşınmalı ama bu iş makineleriyle olmamalı.”