İstanbul âşığı İtalyan ressamların yolları, yüz yıl sonra yeniden payitahtta kesişti. Bir vesileyle İstanbul'a gelip âşık oldukları bu şehri tablolarına taşıyan Zonaro, Amadeo Pireziosi gibi oryantalistlerin tabloları, Dolmabahçe Sarayı'nda açılan "Osmanlı Topraklarında İtalyan Oryantalistler" sergisinde bir araya geldi.

Duvarcı ustası Fausto Zonaro, Kont Leonardo de Mango, mutluluğu Doğu'da arayan bir adam Amadeo Pireziosi ve diğerleri... Bir vesileyle Osmanlı'nın payitahtına gelmiş ve âşık olup bu masal diyarında kalmış İtalyan ressamlar, yaklaşık yüz yıl sonra tekrar İstanbul'da. 'Osmanlı Topraklarında İtalyan Oryantalistler' sergisinde bir araya gelen 150 eser, mazinin masalsı güzelliğine özlem duyanları bekliyor. Her biri İstanbul'un farklı bir köşesini yansıtan sergi, 4 Kasım'a kadar Dolmabahçe Sarayı'nda ücretsiz gezilebilecek.

Erol Makzume'nin proje koordinatörlüğünü üstlendiği sergi, önceki gün TBMM Başkanı Köksal Toptan, Bülent Arınç, İtalya Büyükelçisi Carlo Marsılı ile çok sayıda Türk ve İtalyan sanatseverin katıldığı bir törenle açıldı. Sergideki birçok müze ve koleksiyondan seçilmiş tablolar kadar, bu tabloları resmeden İtalyan oryantalistlerin hayatları da ilgi çekici; 'Son Saray Ressamı' Fausto Zonaro'da olduğu gibi. Masi'de fakir bir İtalyan'ın çocuğu olarak dünyaya gelen Zonaro, çevresindeki akranları gibi amelelik yapar. Kısa zamanda tanınmış bir duvarcı ustası olur. Çünkü duvarları belli bir estetik değere göre örmekte ve duvara bile karakter kazandırmaktadır. Ancak sıkılmıştır. 1800'lerin İtalya'sının ressam kaynamasına aldırmadan sanata adımını atar ve kısa sürede kendini kabul ettirir. Verona'da Accademia Cignoralli'ye, ardından Roma Güzel Sanatlar Akademisi'ne girer. İlk sergisi büyük yankı uyandırır. Batı dünyasını anlatan eserler yapmaktan bıkan Zonaro, soluğu İstanbul'da alır. Eşi Eliza ile Taksim'de ahşap bir eve yerleşir. İstanbul'a âşık olmuştur. Kubbeler, minareler, çeşmeler, kayıkçılar, sakalar, sütçüler, şerbetçiler, ciğerciler, şekerciler birer birer Zonaro'nun fırçalarıyla şekillenir. Galata Köprüsü'nden resmigeçit yapan Ertuğrul Süvari Alayı'nın tablosunu devrin padişahı Sultan II. Abdülhamit'e takdim eder. Sultan, usta ressamın detaylara verdiği özeni yakalar ve ona hem Mecidi nişanı takar, hem de "Ressam-ı Hazret-i Şehriyari" (Saray Ressamı) unvanını verir.

'Osmanlı Topraklarında İtalyan Oryantalistler' sergisinde ilgi çeken diğer tablo ise Stefano Ussi'nin 'Sürre Alayı' adlı eseri. Her yıl Kâbe örtüsünü Mekke'ye götüren Sürre Alayı'nın tablosunu, Süveyş Kanalı'nın açılış kutlamalarında tanıştığı Ussi'ye Mısır Hidivi İsmail Paşa ısmarlamış. Üsluptan çok konu birliği olan oryantalist ressamların eserlerinde kadın ve erkeklerin birbirinden ayrı resmedilen dünyaları ilgi çekiyor. Fantastik ve egzotik betimlemelerin yer aldığı tablolarda halı, giysi, mobilya, eşya, harem avlusu, halayıklar ve esir çarşılarının yanı sıra eski İstanbul'un karakteristik mekânları da yer alıyor.

Osmanlı topraklarına gelen ilk İtalyan sanatçı, Fatih Sultan Mehmet'in kendi portresini yapmak üzere davet ettiği Gentile Bellini. II. Abdülhamit de İstanbul'a gelen birçok ressamı himayesine almış. İtalyan sanatçılar, iki ülke kültürü arasındaki bağları güçlendirerek ve diplomatik faaliyetlerde bulunarak bu iyiliği karşılıksız bırakmamış. Tablolarıyla sergide yer alan; Salvatore Valeri, Leonardo de Mango, Pietro Bello gibi İtalyan sanatçılar, Türk resminin gelişiminde önemli yere sahip olan Sanayi-i Nefise Mektebi'nin hocalığını yapmış. İtalyan oryantalistlerden Luigi Acquarone ve Fausto Zonaro ise saray ressamlığı payesine ulaşırken mimari çalışmalar için gelen D'Aronco ile aynı dönemde İstanbul'da bulunan Zonaro, iki kültür arasında takdir edilecek bir yansıma gerçekleştirmiş. İtalyan sanatçıların Osmanlı sarayında ve topraklarında bıraktıkları izler, sanat değerlerinin dışında kültürel birer belge niteliği taşıyor.

zaman/burak kılıç

Yayın Tarihi : 8 Ekim 2007 Pazartesi 13:51:43