Kemik iliği için kritik kampanya

Kemik İliği Bankası’nın Dünya Kemik İliği Bankası’na üyeliğinin son bulmaması için bir kampanya başlatıldı. Yılbaşına kadar 2 bin 500 vericinin bankaya kazandırılması gerekiyor

Kan kanserleri, lenfomalar ve doğuştan gelen bazı genetik hastalıklar gibi belli hastalıkların tedavisinde hayati önem taşıyan kemik iliği nakli, ancak kemik iliği bankalarının varlığıyla gerçekleştirilebiliyor.

Kemik iliği nakline ihtiyacı olanlar, öncelikle ülkelerindeki bankalardan yararlanıyor. Uygun dokuda ilik bulunamazsa, dünya kemik iliği bankası aracılığıyla tüm dünyadaki bankalardan uygun ilik bulma şansına sahip olunuyor. Bir hasta söz konusu olduğunda, binlerce veri arasından uygun donör (verici) aranıyor.

İ.Ü. Kemik İliği Bankası’nın Dünya Kemik İliği Bankası’na üyeliğini sürdürebilmesi ve bu imkândan yararlanabilmesi için, yılbaşına kadar 2 bin 500 yeni gönüllü vericiyi bankaya kazandırması gerekiyor.

Bankanın üyeliğinin askıya alınmaması için önemli bir kampanya başlatıldı. 2 hafta içinde yeterli sayıya ulaşılamazsa, aile dışı kemik iliği bekleyen 400’ün üzerinde Türk hasta ve diğer ülkelerde yaşayan Türk ve yabancı hastalar zor durumda kalacak.

İstanbul Tıp Fakültesi’ne bağlı olarak 1998’de 400 vericiyle hizmet vermeye başlayan Kemik İliği Bankası’nın 2004 yılı itibariyle verici sayısı 26 bin civarında. Bugün için acil olarak kemik iliği nakli bekleyen 500’ün üzerinde hastaya verici aranıyor.

İstanbul Tıp Fakültesi Kemik İliği Bankası Başkanı Prof. Dr. Mahmut Çarin’le kemik iliği naklini konuştuk.

Kemik iliği nakli nedir?

Görevini yapmayan kemik iliği yerine, doku grubu uygun sağlıklı bir kişiden alınan iliğin nakledilmesidir. n Hangi hastalıklar kemik iliği nakliyle tedavi edilir?
Lösemi türleri, habis kemik iliği hastalığı, lenfomalar, değişik anemiler, immün yetmezlik sendromu, ağır radyasyon zehirlenmesi ve bazı metabolik hastalıklar.

Uygun kemik iliği bulma şansı nedir?

Ortalama olarak bir hasta için uygun kemik iliği bulma şansı 20-60 binde bir olarak hesaplanır. Kemik iliği bankasındaki verici sayısının artırılması ile bu şansın yükseltilmesi hedeflenir. Bir hastaya uygun dokulu verici, en yüksek ihtimalle kendi ırkından bulunabilmekte.

Kimler donör (verici) olabilir?

18-55 yaş arasında, kanla bulaşan bir hastalığı, kalp rahatsızlığı bulunmayan, kanser hastalığı olmayan herkes donör olabilir.

Bunun için ne yapmak lazım?

Küçük bir tüp kan vererek ve rıza formunu imzalayarak donör olunabilir. Çeşitli testlerden geçirildikten sonra doku tipleri belirlenen kanlar ve vericinin kişisel bilgileri, ayrı bilgi havuzlarında bilgisayar ortamına yüklenir.

Kemik iliğini vermenin sağlığa zararı var mı?

Yalnızca vericide nakil sonrası birkaç gün süren sırt ağrısı veya gribal durum gözlemlenebilir.

Kemik iliği naklinin maliyeti nedir?

Türkiye’de 10-30 bin euro arasında tutan nakil işlemleri, yurtdışında 120-500 bin euroya kadar yükselebilmekte.

Kan vermekten pek farklı değil

Kemik iliği nakli, genel kanının aksine ameliyat gibi gerçekleştirilmiyor, kan vermeye benziyor


İstanbul Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi, Kemik İliği Ünitesi Sorumlusu Prof. Dr. Deniz Sargın da bugüne kadar 30’a yakın nakil gerçekleştirdiklerini belirterek, Türkiye’de bulunan 9 merkezin her birinin yılda 20-30 nakil yapabildiğini söyledi.
Prof. Sargın, hâlâ ünitelerinde 20 hastanın nakil için beklediğini kaydetti. Naklin, ameliyat gibi olmadığını ’kan verme’ye benzediğini vurgulayan Sargın, sorularımızı yanıtladı...

Kemik iliği nasıl naklediliyor?

Kemik iliğinden alınırsa 1 saat, cihaz yardımıyla kanından toplanırsa 2 saat sürer. İkinci seçenekte vericiye aşı yapılıyor kemik iliğindeki hücreler dolaşıma çıkıyor ve damardan alınıyor. Kemik iliğinden alınması durumunda ise, ameliyathane ortamında anestezi altında kalça kemiğinden bir iğne yardımıyla bir litre kan toplanıyor. Hastaya aynı gün içinde, hastanın damarından aynen kan verir gibi naklediliyor.

Başarı oranı nedir?

En iyi sonucu kardeşten yapılan nakiller veriyor. Akut lösemilerde şifa oranı yüzde 50-60’ları buluyor. Aile dışı olanlarda vakaların iyi seçimi çok önemli. Çok iyi seçilmiş ve doğru zamanlamayla yapılmış nakillerde de iyi sonuç elde ediliyor. Doku grubu tam uygunsa başarı şansı artıyor.

Verici ne kadar sürede günlük yaşamına döner, hastanede yatar mı?

Donör, 2 gün hastanede kalıyor. Nakilden bir gün önce yatırılıyor ve nakilden sonra bir gün daha yatıyor. Kemik iliği çevre kandan alınıyorsa nakil ayakta yapılıyor. Organ nakillerinde verici bir organını kaybediyor. Kemik iliği naklinde doku kaybı söz konusu değil.

Uygun vericiyi bulmak ne kadar sürüyor?

Kardeşlerden arandığında uygun donör bulma ihtimali yüzde 30. Hiç kan bağı olmayanlarda ise daha düşük. Uygun bir donör için ortalama 6 ay süre geçiyor. Akdeniz ülkeleri, Yunanistan, Kıbrıs ve Asya ülkeleri bize en yakın olan ırklar olduğundan buralardan bulunma olasılığı daha fazla.