Haliç'in kalbinde yer alan Osmanlı'nın ilk kent ölçekli elektrik santrali, artık kültür, sanat ve eğitimi buluşturuyor. Santralistanbul, birçok projeyle kente 'farklı' bir enerji yayıyor.

Bir yanda Çağdaş Sanat Müzesi diğer yanda Enerji Müzesi'nden oluşan Santralistanbul, açılalı daha birkaç hafta olmasına rağmen özellikle haftasonları dolup taşıyor.

Kuştepe ve Dolapdere'nin ardından üçüncü kampüsüne kavuşan Bilgi Üniversitesi'nin Fen-Edebiyat Fakültesi ile aynı bahçeyi paylaşan Santralistanbul, uzun süreli sergilerin yanı sıra birçok kısa süreli sergi planı ve seminer programları, atölye çalışmaları, tasarım projeleri ile yoğun bir gündeme sahip.

1911'den 1983 yılına kadar İstanbul'a elektrik sağlayan, kömürle çalışan ilk termik santral, Silahtarağa Elektrik Santrali'nin Mayıs 2004'te Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından Bilgi Üniversitesi'ne tahsisinin ardından üç jeneratör grubu ve altı buhar kazanını kapsayan tesis, ruhuna sadık kalınarak Santralistanbul'a dönüştürülmüş.

Çağdaş Sanatlar Müzesi, Enerji Müzesi, kütüphane, sinema, uluslararası rezidans programı ve rekrasyon alanlarıyla geçmişle günümüzü modern bir çizgide buluşturan Santralistanbul, İngiltere'deki Tate Modern'e benzetilse de mimarlarına göre tam bir dönüştürme projesi olduğu için Almanya'daki Essen de Zollverein'e daha çok benziyor.

Sanatsal üretimin dönüşüm süreci

Geçtiğimiz temmuzda Avrupa'nın önde gelen kurumlarını üç sergi ile ağırlayarak önaçılışını yapan müze, Türk sanatının 1950-2000 arasındaki dönemini yansıtan 'Modern ve Ötesi' ile 8 Eylül'de İstanbul'a 'merhaba' dedi.

Türkiye'de sanatsal üretimin dönüşüm sürecini ortaya koymayı hedefleyen sergi, Mimar Sinan Üniversitesi ve koleksiyonerlerin desteğiyle 100'ün üzerinde sanatçının 450 eserini biraraya getiriyor.

Küratörlüğünü Fulya Erdemci, Semra Germaner, Orhan Koçak ve Zeynep Rona'nın üstlendiği, 29 Şubat'a kadar açık kalacak 'Modern ve Ötesi'nde sanattaki gelişimin yanı sıra sanatçıların bireysel gelişimlerinin de sürece etkisi sergileniyor.

Belli bir kronolojik dizginin izlendiği, zaman zaman modern ve çağdaşın iç içe geçtiği sergi, Ali Avni Çelebi ve Zeki Kocamemi'nin üç tablosu ile başlıyor.

İzlenimci geleneği yıkan bu eserlerin ardından Cemal Tollu, Nurullah Berk, Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun kübist formlara yerellik katan tabloları, Türk sanatını 1950'lerde soyutla buluşturan Aliye Berger'in tablosu, Abidin Dino'nun resim, desen ve karikatürlerinden oluşan özel odası, Anadolu kadınları ile tanınan Nuri İyem'in çok yönlülüğü, İlhan Koman ve Ali Germaner’in heykelleri sanatseverleri selamlıyor.

Enerji Oyun alanı

En üst katında kafenin yer aldığı 5 katlı Çağdaş Sanatlar Müzesi'nin yanında ise makine dairelerinden dönüştürülen, türbin-jeneratör grupları ve kontrol odasının sergilendiği Enerji Müzesi yer alıyor.

Müzenin en çarpıcı yeri ise herşeyi kurcalamanın serbest olduğu Enerji Oyun alanı.

Enerji, akım, manyetizmanın keşfedildiği bu alan çocuklar kadar büyüklerin de ilgisini çeken, zaman algısının yitirildiği bir mekan.

Kazan dairelerinden dönüştürülen ve 2008'de kapılarını herkese açacak kütüphane dışında şu anda herşey tamamlanmış durumda. Komplekse eklenmesi planlananlar arasında sadece birkaç kafe ve restaurant bulunuyor.

Kültür, sanat ve bilimi buluşturup, Avrupa Birliği ile ‘Kültür 2000’ programı vasıtasıyla bir köprü kuran Santralistanbul, bu bağı ‘Kültür 2007’ ile de sürdürecek. 'Kamusal Sanatta Yeni Yönelimler, Yeni Uygulamalar' adlı projenin diğer ortakları Finlandiya, Yunanistan ve Fransa.

Seminer programlarının ardından doküman sergisi gerçekleşecek; kitaplar ve belgeler sanatseverlerle buluşturulacak.

Santralistanbul Koordinatörü Serhan Ada, cnnturk.com'a kamusal alanda sanatla ilgili projelerini anlattı:

"Ortaklarımız var ve çok ortakla çalışmak istiyoruz. Selanik ve Paris'ten merkezler, Helsinki'deki tasarım üniversitesi var. Santral gibi eğitim, sanat, kültürü biraraya getiren merkezlerle beraberiz.

Bu alanda yapılanları hatırlamak, arşivlemek, her ülkedeki kültür ve sanat insanları ile paylaşmak adına yapılmış bir proje. İlk adımları Santral'in açılışını beklemeden atıldı.

AB ile başka projelerimiz de olacak. Kültürel diyalog kurup; çok katılımlı, kültürel projeler yapacağız"

Gelecek sergi planları neler?

Birçok sergi planladıklarını da vurgulayan Serhan Ada, "Yeni bir sergimiz var önümüzdeki haftalarda; Yunanlı bir sanatçıyı konuk edeceğiz 'Ege'de Göç' temalı bir sergiyle, bir günlük açık oturumla da desteklenecek. Ekim ayı içinde Nilüfer Göle'nin yönetiminde 'Modern Mahrem' temalı bir toplantı dizisi ve ardından bir sergi gerçekleşecek. Almanya ile ortak yürüttüğümüz değişim programı kapsamında da 12 sanatçının katılımıyla Aralık ayında bir sergi daha düzenleyeceğiz" diyerek Santral'in yoğun programı hakkında ipuçları verdi.

Santralistanbul, komşularına da ulaşmaya çalışacak. Özellikle Kafkasya ve Ortadoğu'dan kültür eylemcileri, profesyonelleri Kasım ayı içinde gelerek 'neler yapabiliriz' diye hepbirlikte kafa yoracak.

Kale Tasarım Atölyesi

Santralistanbul'un gerçekleştirdiği bir başka proje ise Kale Tasarım Atölyesi. Müzenin ana sponsoru olan Kale Grubu ile beraber planlanan proje kapsamında tasarım alanında birçok kurum biraraya getirilecek.

Serhan Ada, atölyeyi anlattı:

"İki şeyin biraraya gelmesi esasında... Bilgi'de dokuz yıldır tasarım programı vardı. Tasarımcının kurumların stratejilerinde söz sahibi olması doğrultusunda hazırlanmış bir programdı. Profesyoneller, İtalyan hocalar ve yurtdışında yaşayan Türk tasarımcı ve hocaların gelip ders verdiği modüler bir programdı. Bu yaptıklarımızla Kale Grubu'nun kurumsal yapı ve misyonlarını tasarım açısından yeniden tanımlamaları süreci üst üste geldi ve Kale, ana sponsorumuz oldu.

Bu doğrultuda pek çok tasarım projesi yapacağız birlikte. Uluslararası bir atölye çalışması, 'Art Experince' yaptık. 12 yabancı katılımcının yanı sıra sanatçılar, öğrenciler katıldı. Yuvarlak masa toplantısı da yapıldı: "Yerel Modernlik ve Küresel Beklentiler". Modernlik, tasarımcının rolü, çağdaş sanatla ilişkisi konuşuldu ve verimli bir alışveriş ortamı sağlandı.

Tasarımın çok çeşitli alanlarında, birçok kurumu biraraya getirmek, araştırma, eğitim programları, tartışmalar, farklı işbirlikleri Santral'in görevleri arasında olacak. Tasarımı ön plana çıkaran kurumların da katılmasını bekliyoruz."

Uluslararası Rezidans Programı

İstanbul'da farklı kültürlerin biraraya geldiği, yaratıcı düşünce ve kültür ve sanat platformu olmayı hedefleyen Santralistanbul'un Uluslararası Rezidans Programı da bu amaca hizmet ediyor.

Silahtarağa Elektrik Santrali'nin lojmanlarının yenilenmesiyle oluşturulan sanatçı rezidans programı, Avrupa Akdeniz işbirliği olan Anna Lindh Vakfı desteğiyle gerçekleştirilen 'Işık, Aydınlanma ve Elektrik' ile sekiz çağdaş sanatçıyı ağırlayacak. Bir Türk sanatçı da Mısır'a konuk gidecek.

Soyut ve somut olarak sanatçılar elektiği tanımlayıp tekrar yorumlayacak ve Kasım ayında bir sergi gerçekleşecek.

İstanbul Bienali

10'uncu Uluslararası İstanbul Bienali 'Atölye ve eğitim Programı Proje Ortağı' olan ve bienal süresince laboratuar, eğitim alanı, atölye ortamı işlevi de görecek Santralistanbul açılışına yetiştirilen 'Silahtarağa Elektrik Santrali 1910-2004' adlı kitap da müzenin içindeki mağazada okurları bekliyor.

İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin yanı sıra Ciner Grubu, Doğuş Grubu ve Laureate Education Inc. stratejik kurucu ortaklığı ile hayata geçen ve Türkiye’de bugüne kadar yapılan en büyük dönüştürme projesi olan Santralistanbul’da mimarlar Emre Arolat, Han Tümertekin, Nevzat Sayın ve İhsan Bilgin’in imzası bulunuyor.

Ücretsiz olarak gezilebiliyor

Katolog, sanat eserlerinden izler taşıyan objeler ve uluslararası yayınları sanatseverlerle buluşturan mağazası ile müze, pazartesileri hariç hergün saat 10.00-22.00 saatleri arasında açık. Ücretsiz olarak gezilebilen müzeye ulaşım ise üniversitenin Taksim servisleri ve Şişli dolmuşları ile gün boyu kolaylıkla sağlanıyor.

Adres: Eski Silahtarağa Elektrik Santrali, Silahlar Mah. Kazım Karabekir Cad. No:1 Eyüp
Telefon: 0 212 311 50 00