Temizlenmeyen bacalar, Türkiye genelinde meydana gelen bina yangınlarının yüzde 20’sine neden olurken, birçok can alıp milyarlarca liralık zarara yol açıyor.

Temizlenmeyen bacalar bina yangınlarına ya da karbonmonoksit zehirlenmelerine yol açıyor.

Temizlenmeyen bacalar, her yıl birçok cana ve milyarlarca liralık maddi zarara yol açarken, temizlenmemiş veya doğru kurulmamış sobalar da ’baca tepmesi’ olarak ifade edilen karbonmonoksit gazı zehirlenmelerine neden oluyor.

Bu tür olayların önüne geçilebilmesi için bacaların yılda en az bir defa temizlenmesi gerekiyor. Bacalar temizlenmediği ve yakıcılar (sobalar, şofbenler ve kombiler) doğru şekilde, doğru yere kurulmadığı zaman, yakıtlar (kömür, odun, doğal gaz, LPG, karosen ve gaz yağı) eksik ve verimsiz yanıyor.

Eksik yanma sonucu oluşan kirli gazlar ve partiküller baca tıkanmasına neden oluyorlar. Böylece her yıl onlarca kişi evlerinde zehirlenerek hayatını kaybediyor.

Yapılmaması durumunda insan hayatına mal olan baca temizleme ücreti ise bina büyüklüğüne göre 50-150 milyon lira arasında değişiyor.

Bazı belediyelerde ise baca temizleme işlemi itfaiye tarafından yapılıyor. Uzmanlar baca temizliği için Türkiye’de en uygun ayların Haziran ve Eylül olduğunu belirtiyor.

BACALAR NASIL OLMALI

Baca yangınlarını ve bunlara bağlı karbonmonoksit zehirlenmelerinin önüne geçilebilmesi için bacalarda dikkat edilmesi gerekenler ise şöyle sıralanıyor:

"- Her yıl bacaların en az bir defa temizlenmesi gerekmektedir.

- Rüzgarlı havalarda zararlı ve zehirli gazların geri tepmemesi için mutlaka baca başlığı
kullanılmalı.

- Bacalar yeterli oranda yalıtımlı olmalı. Yalıtılmamış bacalar hızlı şekilde soğur. Soğuyan bacalarda sıcak gaz içindeki nem yoğunlaşarak bacalarda daha hızlı tıkanmalara ve duvarlarda lekelenmelere neden olur. Sobada baca çekişi ve yanma verimliliği düşer. Baca çekişinin kötüleşmesini önlemek için bacanın geçtiği duvarın et kalınlığı en az 10 santimetre olmalı. Baca üzerinde yarık ve çatlak olmamalı baca iç yüzeyi pürüzsüz olmalı. Soba borusu pencere veya duvar delinerek uzatılmamalı. Sobanın kurulu olduğu odadaki pencere ve kapının kırık camları tamir edilmeli.

- Baca yüksekliğinin yeterli olması, baca çekişini iyileştireceğinden baca yüksekliği binaların en üst katında en az 3.5 metre en fazla 5 metre olmalı. Bacanın çatıdan itibaren yüksekliği ise en az 1 metre olmalı.

- Duman gazlarının akış hızının her noktada aynı olması için bacaların kesit alanı her noktada aynı olmalı. Baca çapının en az 13 santimetre olması gerekir.

- Soba borusu bacaya fazla şekilde sokulmamalı. Soba borusu bacanın kesit alanını daraltmamalı. Daralan bacalarda yakma ve yanma zorlaşır. Baca gazı içinde kurum katran ve is miktarı artar. Baca üzerinde tıkanmaya neden olur. Özellikle geceleri ve rüzgarlı havalarda baca tepmesi sık olur. Bu da zehirlenmelere neden olur."

SOBA KURARKEN VE YAKARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Türkiye’de soba ve şofbenlerin doğru şekilde ve yerde kullanılmaması da zehirlenmelere yol açmaktadır. Uzmanlara göre, soba ve kullanıcılarının dikkat etmesi gereken hususlar şunlar:
"- TSE belgesiz, bağlantı yerleri sızdıran alttan yakmalı sobalar ile teneke sobalar kesinlikle ısınma amacıyla kullanılmamalı. Bu tür sobalar hem daha fazla yakıt tüketir hem de zehirlenmelere neden olur.

- Soba kurulurken fazla dirsekten kaçınılmalı ve zorunlu olmadıkça ikiden fazla dirsek kullanılmamalı. Dirsek sayısı arttıkça baca gazı çekiş gücü azalır ve yanma verimliliği düşer. Soba ısısından fazla faydalanmak için sobaya takılan dirsek üzerine mutlaka cimri takılmalı.

- Sobanın kurulu olduğu odada yatılmamalı. Yatılması zorunlu ise soba sönmüş olmalı, kişinin başı sobadan en az 1.5 metre uzakta kapıya yakın olmalı, kapı hafifçe açık olmalı, yatarken yanmakta olan ’kömür koru’ üzerine taze kömür atılmamalı.

- Sobada lastik, plastik, boya, petrokok, araba lastiği, asfast ve tıbbi atık gibi çöpler yakılmamalı, yanmakta olan sobaya çöp atılmamalı. Bu tür atıklar sobada yakıldığı zaman zararlı ve zehirli kirletici gazlar oluşturur.

- Aşırı nemli kömür veya odun kullanılmadan önce kurutulmalı. Yüksek nemli kömürlerin kullanılmasından kaçınılmalı. Nemli odun ve kömür ısınma amaçlı kullanıldığı zaman yakıt içindeki nemi buharlaştırmak için gerekli enerji, atık enerjidir. Atık enerji ısınma yerine yakıttaki nemin buharlaşması için kullanılır. Bu da ısınma için fazla enerjinin tükenmesine neden olur.
- Soba yakılırken kömür, üstten tutuşturulmalı. "

ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM

Öte yandan, muhtemel bir zehirlenme durumunda, izlenecek soğukkanlı ve bilinçi bir tutum hayat kurtarıyor. Bu nedenle bu tür olaylar karşısında vatandaşlara zaman kaybetmeden olayın meydana geldiği odanın kapı ve pencereleri açmaları ve 112’yi aramaları öneriliyor. Ambulans beklenirken, zehirlenen kişi ya da kişilerin zehirli gazın sızmadığı bir odaya veya dışarı taşınması gerekiyor. Zehirlenenlerin kusmaları durumunda da kişinin yan yatırılarak, boğulmalarının önlenmesi gerekiyor.

Sobada eksik yanma sonucu karbonmonoksit gibi zararlı ve zehirli gazlar oluşur. Oluşan çok zehirli karbonmonoksit kandaki hemoglobin ile birleşerek zehirlenmelere neden olur. Karbonmonoksit zehirlenmesi baş ağrısı, baş dönmesi ve halsizlikle başlar, ölümle sonuçlanır. Karbonmonoksit zehirlenmesi hissedildiği zaman derhal kapı ve pencerelerin açılması muhtemel bir faciayı önler.

Karbonmonoksit renksiz, tatsız, kokusuz, yanıcı, zehirli bir gazdır. Duvarlardan bile sızabilir. Vücuda solunum yolu ile girer. Karbon monoksit vücutta parçalanmaz, solunum yoluyla dışarı atılır. Karbonmonoksit zehirlenmeleri sıklıkla kapalı bir ortamda meydana gelen yanma sırasında olur. Zehirlenemler, karbonmonoksitin kullanıldığı veya üretildiği iş kollarında da meydana gelebilir. Solunum zehri olan karbonmonoksitle meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapfan bacalarda yakma ve yanma zorlaılmazsa, zehirlenmeler ölümle sonlanabilir.

İstanbul

Yayın Tarihi : 21 Aralık 2004 Salı 15:40:08

Güncelleme :21 Aralık 2004 Salı 17:44:02