Panagi Pege Kilisesi "Balıklı"

Asıl adı “Hayat veren kaynak” anlamına gelen Zoodokhos Peges olan bu Rum Ortodoks kilisesi Kazlıçeşme’de Balıklı Caddesi ile Seyyid Nizam Caddesi arasında, Rum Ortodoks mezarlığı yanındadır.

İlk yapılışı Tarihçi Prokopios’a göre Bizans İmparatoru I. Leon (457-474) zamanındadır. I.İustinianus (527-565) zamanında Ayasofya yapılırken oradan arta kalan malzeme ile genişletilmiştir. Depremden zarar gören kiliseyi önce 790'da İmparatoriçe Eirene daha sonra da I.Basileios genişleterek tamir ettirmiştir. X .Yüzyılda geçirdiği bir yangın sonucu yanan kiliseyi 924'de I.Romanos yeniden inşa ettirir. 1204'deki Latin istilası sırasında burayı da işgal eden Haçlılar binaya büyük zararlar vermişlerdir.

Bir rivayete göre II. Murad İstanbul yakınlarına geldiğinde bu civarda karargâh kurduğu kendisinin de kilisede kaldığı söylenir. Fetihten sonra bakımsızlıktan harap olan kilise 1726-27'de Terkos Metropoliti Nıkodimos tarafından küçük bir yapı olarak yeniden ihya edilir. Kilisenin bugünkü haliyle inşası II. Mahmut’dan (1808-1839) alınan 1833 tarihli ferman ile Mimar Nikolaos Pağcıoğlu ve Marki Kalfa’nın projeleri doğrultusundadır. 2 Şubat 1835'de Patrik I.Konstantinos kiliseyi kutsayarak ibadete açar.

Üç nefli bazilika planında olan yapı çift meyilli kiremit döşeli çatı ile örtülüdür. Nefleri ayıran sütunlar mermer taklididir. İkonastasis Ahşap olup üç nefi de kapsar. Burada yağlıboya ile yapılmış olan Meryem ve Çocuk İsa,Mikhael,Gabriel gibi baş meleklerle bazı azizlerin portreleri yapılmıştır. Kilisenin yanında hastalara şifa verdiğine inanılan içinde balıkların yaşadığı bir ayazma mevcuttur. Buraya gelip şifa bulanlar daha sonra bir ikona getirip hediye etmeleri Bizansdan beri süren bir gelenek olmuştur. Bu yüzden kilisenin çok zengin bir ikon kolleksiyonu vardır.

Girişin sağ tarafında duvara bitişik demir iskelet üzerine oturan bir çan kulesi vardır. Kilisenin avlusu eski Rum mezarlığından sökülerek buraya getirilen üzerlerinde karamanlıca yazılar mezar taşları ile döşenmiştir.

Kenthaber Kültür Kurulu