Marmara Depremi'nin ardından hasarlı raporu verilen 600 konutun güçlendirilmesinin yapılmadığı ortaya çıktı. En ufak sarsıntıda çökme riski taşıyan binalar için devletin sıfır faizli kredisi mevcut. Yetkililer ise 8 yıldır müracaat yapılmamasından şikâyetçi.

Hasarlı konutlar için faizsiz kredi hazır, müracaat yok

İstanbul Zeytinburnu'nda 5 katlı apartmanın çökmesi, depremde zarar gören binalar için gerekli çalışmaların yapılmadığı eleştirisini gündeme getirmişti. Ancak, 1999 Marmara Depremi'nin ardından hasar tespit çalışmaları yapan devletin, binaların güçlendirilmesi için sıfır faizli, uzun vadeli kredi verdiği, 600 dairenin faydalanmadığı ortaya çıktı. Şimdiye kadar söz konusu krediyi 7 bin 600 orta hasarlı konut sahibinin kullandığına dikkat çeken yetkililer, alınmayan kredilerde hak sahiplerinin ihmali olduğunu belirtiyor.

İstanbul'da bugüne kadar ağır ve orta hasarlı konutların sahiplerine toplam 17 milyon YTL'nin üzerinde kredi yardımı yapıldı. Aradan 8 yıl geçmesine rağmen halen yaklaşık 600 hak sahibi kredi imkanından faydalanmadı. Bayındırlık İl Müdürlüğü yetkilileri, depremden hemen sonra evleri incelenip ağır ya da orta hasarlı raporu verilen hak sahiplerinin kendilerine başvurup kredi alabileceğini belirtiyor. Yetkililer, "Krediler sadece listede ismi olan hak sahiplerine veriliyor. Listede ismi olmayan vatandaşlardan 'benim evim de hasarlı' diyerek kredi talebinde bulunmamalarını istiyoruz." uyarısını yapıyor. Orta hasarlı binalar için 2 yılı geri ödemesiz 10 yıl vadeyle 7 bin yeni lira, ağır hasarlılar için ise 2 yılı geri ödemesiz 20 yıl vadeyle toplam 21 bin yeni lira kredi veriliyor. İstanbul'da depremin yaralarını sarmak amacıyla kapsamlı çalışmalar yürütülmüştü. Bunlardan birisi Dünya Bankası ile 310 milyon Euro' luk kredi anlaşmasıydı. Krediyle ilgili süreçlerin 2010'a kadar tamamlanması planlanıyor.

Zeytinburnu'nda Huzur Apartmanı'nın kendiliğinden yıkılması depremle ilgili korkuların yeniden canlanmasına sebep oldu. Enkazdan alınan numuneler 2 kişiye mezar olan binanın kalitesiz malzeme kullanımından kaynaklanan sebeplerle çöktüğü ihtimalini güçlendirdi. Yaşanan olay Huzur Apartmanı gibi binlerce binanın muhtemel bir depreme nasıl dayanacağı sorusunu yeniden gündeme getirdi. Zeytinburnu, Fatih ve Avcılar gibi ilçelerde yıkılma riski taşıyan çok sayıda binanın varlığına karşılık yeterli tedbirin alınmadığı hususu tartışma konusu oldu. Ancak devletin 1999 depreminin ardından Kocaeli, Adapazarı gibi yıkımın fazla olduğu bölgeler gibi İstanbul'daki afetzedelere de yardım imkanı tanıdığı öğrenildi. Marmara Depremi'nden sonra harekete geçen hükümet, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı aracılığıyla çalışma başlattı.

Kentin depremde en çok hasar gören 12 ilçesinde sahaya inerek çalışmalar yapıldı. Binalar tek tek kontrol edilerek raporlar tutuldu. İncelemelerde, ağır hasarlı 3 bin 510, orta hasarlı 17 bin 613 ve az hasarlı 20 bin 161 konut ve işyeri tespit edildi. Listelerin oluşturulmasının ardından afetzedelere yardım için faizsiz kredi sistemi geliştirildi. Krediyle depremzedelerin evlerini yeniden yapmaları ya da güçlendirmesinin sağlanması amaçlandı. Öncelikle depremde az hasara uğradığı tespit edilen 20 bin konut için ev sahiplerine 600'er YTL karşılıksız yardım yapıldı. Yıkılmış ya da ağır hasar kapsamındaki 770 afetzedeye 5 milyon 400 bin yeni lira, 7 bin 648 orta hasarlı hak sahibi konut ve işyeri sahibine 11 milyon yeni lira ve evini kendisi yapan 75 afetzedeye 776 bin yeni lira kredi imkanı sağlandı. Afetzedelere yapılan toplam kredi miktarı 17 milyon 231 bin yeni liraya ulaştı. Evleri hasar gören 850 aile İkitelli'de, 175 aile ise Çerkezköy'de kalıcı konutlara yerleştirildi. Birden fazla eve sahip olanlar tek bir krediden faydalandırıldı. Depremin üzerinden 8 yıl geçmesine rağmen devletin afetzedelere tanıdığı yardımları kullanmayanlar da bulunuyor. Evi orta hasarlı olan 8 bin 34 hak sahibinden yaklaşık 500'ü kredi imkanından faydalanmadı. Yine evi ağır hasarlı olduğu tespit edilen yaklaşık 100 hak sahibi de kredi başvurusu yapmadı. Kredi kullandırma süreci Bayındırlık İl Müdürlüğü'nde devam ediyor. Depremden sonra hazırlanan listelerde ismi yer alan orta hasarlı evlerin sahiplerine bu yılın rayiç bedeliyle 7 bin, ağır hasarlı olanlar için ise yaklaşık 21 bin yeni lira kredi imkanı tanınıyor. Bayındırlık İl Müdürlüğü'ne gelerek işlemlerini tamamlayan hak sahipleri kredi işlemlerini tamamlamak üzere Halk Bankası'na yönlendiriliyor. Konunun uzmanları orta hasarlı bir dairenin güçlendirme maliyetinin 5 ile 15 bin YTL arasında değişen rakamlara mal olduğunu belirtiyor.

Depremin yaraları sarılıyor

İstanbul'da Marmara Depremi'nin yaralarını sarmak amacıyla geniş kapsamlı çalışmalar yürütülmüştü. Bunlardan birisi de Dünya Bankası ile 2005'te 310 milyon Euro'luk kredi anlaşmasıydı. Krediyle altyapının geliştirilmesi, hasar gören kamu kurumlarının güçlendirilmesi gibi depreme hazırlık çalışmalarının yürütülmesi hedeflenmişti. Krediyle ilgili süreçlerin 2010'a kadar tamamlanması planlanıyor. Depremin merkez üssü Kocaeli'nde de orta hasarlı olduğu tespit edilen 23 bin 637 konut için, Adapazarı'nda ise 7 bin 720 orta hasarlı konut için onarım kredisi sağlanmıştı. 17 Ağustos 1999'da meydana gelen 7,4 büyüklüğündeki deprem Kocaeli, Adapazarı, Yalova, İstanbul, Bolu, Eskişehir, Bursa'da etkili olmuştu. Resmî verilere göre 17 bin kişi öldü, 43 bin kişi yaralandı. Yıkılan 30 bin konut ve işyeri ile birlikte depremin mali bilânçosu 20 milyar doları aştı.