Kuruluşunun Hellenistik Çağ’dan önceye uzandığı, ancak kimler tarafından kurulduğu bilinmemekle birlikte, Yunanistan’dan gelen Megara göçmenleri tarafından kurulduğu sanılmaktadır.
Kentin tam tarihçesi ile ilgili bilgi hemen hemen hiç bulunmamaktadır. Yeri, Ramsay’a göre, bugünkü İzmit’in bulunduğu yerdir. Codex haritası ise, Olbia’yı Başiskele’de göstermektedir. Başiskele, İzmit Körfezi’nin iç ucunda, güneydoğu köşesinde, kıyıda bir köy uzantısıdır. Burada günümüzde, görünürde herhangi bir kalıntı bulunmamaktadır. Ancak, şimdiki iskele yakınında bazı temel kalıntıları ve mimari parçalara rastlanmaktadır.
Olbia, eski Hellen dilinde, “mutluluk” anlamındadır. Bu sözcük Helenleşme döneminde Bithynia’da, özellikle İzmit Körfezi çevresinde saygı gören Mutluluk tanrıçasının adıdır.