GEMİLERDE YOLCUNUN SIHHİ EMNİYETİ HAKKINDA NİZAMNAME

Bizim limanlarımızda her cins gemiden Sağlık Vergisi alırlar. Avrupa Birliği ülkelerinde böyle bir vergi kalmamıştır. Türkiye'de ise alabildiğine geçerlidir.
Neden geçerli diye soranlara ve şaşanlara, bazı yetkili devlet memurları "Hazinenin vergi gelirlerine ihtiyacı var" diye cevap verse de, hatta Sağlık Bakanlığı bu vergi ile olasıdır ki, ambulans ihtiyacının bir kısmını karşılasa da, EUROCAG-Avrupa RoRo Taşıyıcıları Eylem Grubu Başkanı James W. Dempster "Sanitary Dues-Sağlık Vergisi'nin dünya genelinde artık hemen hiçbir temel gerekçesi kalmadığını belirtmektedir.

Hatta Dempster, AB limanlarında artık böyle bir verginin kalmamasına karşın Türkiye'nin dünyanın en pahalı tarifeyle birinci sırada yeraldığını belirterek ,hiçbir hizmet sunulmadan alınan sağlık vergisi nedeniyle Türk limanlarını kullanan gemilerin gereksiz bir yükümlülük altına sokulduklarından da şikayet etmektedir.
Bu arada, Deniz Ticaret Odası yetkililerinin nice yıllardır bu konuda çok ciddi uğraşlar verdikleri de bilinmektedir. Bu bakımdan Dempster "Türkiye'de liman ücretlerinin önemli bir kısmını oluşturan Sağlık Vergisi ile ilgili olarak AB-Eurocag ve diğer AB denizcilik örgütleri nezdinde çözüm aradıklarını hatırlatmaktadır ve benim yorumuma göre Türk deniz ticaret dünyasının güçlü sesi Deniz Ticaret Odası'ndan bu konuda yardım beklemektedir.

Feryatlar göğe yükselirken, bir meslek yazarı olarak sessiz kalmak olmuyor. Ben de 1943 tarihli "Gemilerde Yolcuların Sıhhi Emniyeti Hakkında Nizamname"yi buldum ve çok hoş bir şekilde okudum. Demek istediğim çok neşelendim!
Sizlere; daha çiçeği burnunda ve muhteşem dedikleri MSC Splendida'nın vaftiz törenine ait manşet haberimize ek olarak, bir başka turistik yolcu gemisinin fotoğrafını makaleme ekleyerek, 16 Ocak 1943 tarihli "Gemilerde Yolcuların Sıhhi Emniyeti Hakkında Nizamname"yi bazı maddeleriyle aynen veriyorum.
MSC Splendida'nın kaptanından, şirketin tüm yetkililerine kadar, tüm turistik yolcu gemilerinin sorumlularının bizim 1943 yılından kalma nizamnameyi okumalarını, ve aynen ve harfiyen uymalarını önemle ihtar ederim;
Yürürlüğe Koyan Bakanlar Kurulu Kararnamesi: No. 2/19331 - 16 Ocak 1943

Gemilerin ve Yolcu Mahallerinin Sıhhi Vasıf ve Şartları

Madde 3-Bu gemilerin kamara ve salonları ile güvertelerinde yolcuların istirahatlarını temin edecek tertibat ve vasıtalar bulunacak ve bunlar sağlam ve temiz bir halde tutulacaktır.

Salonlar, kamaralar ve kamaraların önlerindeki koridorlar ve merdivenler linoleom, lâstik veya buna benzer hassaları haiz diğer maddeler ile döşenmiş bulunacaktır. Bunların teminine imkân bulunmadığı ahvalde, bu gibi mahaller, parke veya cilâlı yahut yıkanılması kabil, su sızmaz hale konulacak ve bu takdirde, daima yıkanıp sabunlu su ile silinecek ve gezilen kısımlara, yol keçesi veya halı konacaktır.

Yolcu gemilerinin ikinci ve üçüncü mevkileri ile şehir içi vapurlarının, toz tutabilecek kadife ve benzeri kumaşlar ile kaplı olan döşemeleri; keten ve emsali örtülerle örtülür.

Kamara yolcularının yemek yemelerine mahsus olmak üzere; cilâlı ve üstünde daima temiz bir örtü bulunan masalar ve bunların etrafında üzeri meşin veya maroken ve sair temiz tutulabilecek maddeler ile kaplanmış iskemle, kanepe veya koltuklar bulunacaktır.

Madde 5-Salonların ve kamaraların oturma mahalleri eğreti tahta kerevetlerden ibaret olmayıp, muhkem ve görülen tarafları boyalı ve cilâlı peykeler olacak veya koltuk ve kanepeler bulunacaktır.

Birinci mevki kamaralarda ranzalar somyalı, ikinci ve üçüncü mevkilerde demir olacaktır. Bunların yanlarına konulacak siperler, cilâlı tahtadan veya demirden yapılacaktır.

Madde 6-Gemilerde tahtakurusu, böcek ve sair haşaratın bulunmamasına ve bunun için daima kontrol edilerek, fennî usuller dairesinde itlâflarına son derece dikkat ve itina olunacaktır.

Madde 7-Güvertede en az elli yolcu için bir ve kamaralarda on beş yolcu için keza bir helâ ile bunlara ilâve olarak yerin müsaadesi nispetinde münasip miktarda pisuvarlar bulunur.

Gerek kamara ve gerek güvertede bulunan helâlar bu nispet dahilinde olarak, her seferde yolcuların miktarına göre tâyin edilir ve bundan sonra, mevcut kadın ve erkek yolcuların adedine göre, kadın ve erkeklere mahsus olmak üzere tefrik ve üzerlerinde levhalar buna göre tebdil edilir.

Madde 8-İçilecek suların depo edilmesine mahsus sarnıçların, içi kâmilen sulu çimento ile badana edilmiş bulunacak ve bu suların tevziine mahsus boru, musluk ve tulumba gibi vasıtalar fennî ve asrî şartlara uygun bir surette mükemmel ve temiz olacaktır. İçilecek ve tathiratta kullanılacak tatlı suyun miktarı, seferin uzunluğuna göre ve her yolcu için günde on litre üzerinden hesap edilerek, sarnıçlar buna göre hazırlanacaktır. İçilecek suların fennen içmeğe elverişli olması şarttır.

Madde 9-Güverte yolcularının bulunacakları ambarlar, hava ve ziyanın nüfuzuna müsait lumboz ve makinalar ile mücehhez olacak bu mahallerin her türlü hava tesirlerine karşı mahfuz bulunmasına itina edilecektir.

Bu yolcuların yatmasına mahsus olmak üzere, ambarlarda demir ranza veya hamak tesisatı bulunması şayanı tercih olmakla beraber, halen mevcut gemilerde panyol tahtası ile iktifa edilebilir. Şu kadar ki bundan sonra yeniden yapılacak veya yaptırılacak gemilerde, ranza veya hamaklar yapılması mecburidir.

Madde 10-Gemilerin taşıyabilecekleri yolcu ile büyük ve küçükbaş hayvan miktarı, o geminin bağlama limanının mıntıka liman reisi tarafından, usulüne tevfikan tespit ve muayene şahadetnamelerine kaydolunur. Hiç bir gemi, muayene şahadetnamesine yazılacak ve bu suretle tespit edilecek istiap haddinden fazla yolcu ve hayvan alamaz.

Umumi istiap hadleri bu şekilde tespit edilen gemilerin, güverte yolcuları ile hayvan nakline tahsis edilebilecek mahallerine, ne kadar insan ve ne kadar büyük veya küçükbaş hayvan konulabileceği, bağlama limanının münteha liman reisliği ile Sahil Sıhhiye tabibi tarafından müştereken tespit edilerek, bu yerlerin görülebilecek mahallerine sabit boya ve büyük harfler ile yazılır. Hayvan nakline tahsis edilmiş olan mahaller, hiç bir zaman yolcuya tahsis edilen ambar veya güvertenin aynı kısmında bulunamaz.

Madde 11-Ahvali fevkalâdeye maksur olmak üzere bir evvelki seferde hayvan konulan bir mahallin, mütaakıp seferde yolcuya tahsisine zaruret görülmesi halinde, bu mahallin, yolcu konmadan evvel, fennî usuller ile dezenfekte edilmesi mecburidir.

Madde 12-Gemilerde, bulaşık yıkamağa mahsus mahaller, mutfağın dışında olacaktır.

Madde 13-Kamaradaki yatakların en az iki kat yedek örtü takımları bulunması ve her yolcu değiştikçe, yatak takımlarının da değiştirilmesi mecburidir.
Madde 29-Bu Nizamname hükümlerini Adliye, Sıhhat ve İçtimai Muavenet ve Münakalât Vekilleri yürütür.

Sağlık Vergisi'ni tahsil adına nedenli önemli bir nizamname'nin Türkiye'de varolduğu ortada iken, yabancıların neden anlamadıklarını anlamak olası değil! Ben yine de bu nizamnameyi tercüme etmelerini, her sabah kahvaltıdan önce yapabilirlerse, en az iki kez yüksek sesle okumalarını temini ediyorum.