Şirketlerin dikkat edeceği nokta
Şirketlerin zararına gayrimenkul satışı gözden geçirilmeli
Kurumlar iki yıl süreyle aktiflerinde tuttukları gayrimenkulleri sattıklarında zarar etseler dahi bu zararı kurum kazancından indiremiyorlar. Ancak ekonomik sorunlar ve darboğazlar nedeniyle zararına yapılan sonuçların tartışılması gerekiyor.
SORU: Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisselerinin satışından doğan kazançların yüzde 75'i Kurumlar Vergisi'nden istisnadır. Ancak bazı hallerde bu satışlar zararına da olabilmektedir. Böyle bir durumda ortaya çıkan zararın kurumlar vergisinden indirilmesi mümkün müdür?
YANIT: Uygulamada bu konuda henüz görüş beraberliği oluşmamış bulunmaktadır. Ancak Kurumlar Vergisi Yasası'nın 5. maddesinin 3. fıkrasında hükme bağlandığı üzere "iştirak hisseleriyle ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilemez."
Söz konusu yasa maddesine ait gerekçenin son bölümünde de "kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlara ilişkin giderler ile istisna kapsamındaki faaliyetlerden doğan zararların istisna dışı kurum kazancından indirilmesine imkan verilmediği" ifade edildikten sonra istisna kazançlar elde edilirken, giderlerin yanı sıra gider fazlalığı sebebiyle doğan zararların da aynı kapsamda değerlendirileceği belirtilmiştir.
Kurumlar Vergisi Yasası'nın 5. maddesinin 3. fıkrası hakkında TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edilen değişiklik önergesinin gerekçesine göre "Kurumlar vergisinden istisna edilen kazançların elde edilmesi sırasında zarar doğması halinde bu zararlar gider fazlalığından kaynaklandığı için istisna kapsamındaki faaliyetlerden doğan zararların da giderlerde olduğu gibi kurum kazancından indirilmemesi gerekir."
Yasa maddesinde yer alan düzenleme "Kurumlar Vergisi Yasası ile özel yasalarda yer alan kurumlar vergisinden müstesna kazançlarla ilgilidir. Buna göre iştirak hisseleri alımıyla ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlara ilişkin giderlerin kanunen kabul edilmeyen giderler gibi değerlendirilmesi gerekmektedir. Aynı şekilde kurumlar vergisinden istisna edilen kazançların elde edilmesi sırasında zarar doğması halinde bu zararları da istisna kapsamı dışındaki gelirden indirilmemesi gerekir." (Beyanname Düzenleme Klavuzu, 2009 HUD Yayınları sf: 519)
Yasanın bu hükmü, kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlara ilişkin olarak yapılan giderlerin, kurumlar vergisine tabi diğer kazanç tutarlarının tespitinde kurum kazancını azaltıcı veya kurum zararlı ise bu zararı arttırıcı bir unsur olarak indirim konusu yapılamayacağı anlamındadır. Bu nedenle söz konusu gelirlerin elde edilmesi için yapılan giderlerin sadece kurumlar vergisinden istisna söz konusu kazançların tespitinde indirim konusu yapılması gerekir. Konuya ilişkin olarak vergi idaresi tarafından verilen bir özelgeye göre de "iştirak hisselerinin satışından doğan zararın istisna dışı kurum kazancından indirilmesi mümkün değildir."
Konuya ilişkin olarak oluşan bu görüşler çerçevesinde her ne kadar söz konusu satış işlemlerinin zararlı olması durumunda bu zararın kurum kazancından indirilemeyeceği görüşü ağırlıklı olarak ileri sürülmekte ise de, ortaya çıkan bu tür zararların indirim konusu yapılamamasının hukuken tartışmaya açık olduğunu, yaşanan ekonomik sorunlar ve darboğazlar nedeniyle zararına yapılan satışların sonuçlarını işletmenin veya işletme sahiplerinin üzerinde bırakılması halinin bu bağlamda tartışılması gerektiği görüşündeyiz.
ÖZELGELERDE
KURUM KAZANCI VE İSTİSNALAR
1. Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı'nın 24.4.2008 tarih ve 12014 sayılı özelgesi;
"Gelir paylaşıma esasına göre başkasının arsası üzerine inşaat yapanlarca tüm konutların inşası için yapmış oldukları harcamalarla, arsa bedelinin toplamı inşaatın toplam maliyeti vermektedir. Bu itibarla, şirketin Emlâk GYO ile imzalamış olduğu sözleşme kapsamında başkasının arsası üzerine yapmakta olduğu dairelerin inşası tamamen bitmediği müddetçe inşaat maliyeti oluşturamaz. İnşaatın devamı sırasında yapılan satışlar karşılığında alınan tutarlar da avans olarak değerlendirilir. Bu satışlar nedeniyle kar/zarar beyan edilmesi söz konusu olmaz. Ancak, inşaatın tamamen bitirildiği yıl her bağımsız bölüm veya dairenin maliyet bedeli bulunarak, bulunan birim maliyetlerinden hareketle inşaatın toplam maliyeti (arsa bedeli dâhil) hesaplanır ve gelir paylaşımı kapsamında alınan hâsılatı da içeren fatura düzenlenir."
2. Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı'nın 16.6.2008 tarih ve 18410 sayılı özelgesi;
"Birmasrafın genel gider adı altında gider yazılabilmesi için, gelirin elde edilmesi için yapılmış olması, masrafla iş arasında açık, güçlü bir illiyet bağının mevcut olması, masrafın işin önemi ölçüsünde yapılmış bulunması gerekmektedir. Dernek üyeliği veya Sivil Toplum Örgütlerine kayıtlı olmak tamamen şirket tüzel kişiliğinizin kendi iradesinin sonucu olup, faaliyetlerinizin yürütülmesi ve gelir elde edilmesi için zorunlu bir harcamayı gerektirmemektedir. Bu itibarla dernek üyeliğiniz karşılığı ödenecek olan üyelik aidatlarının ticari kazancınızın elde edilmesi ile sıkı sıkıya bağlı olmaması nedeniyle kazancınızın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması mümkün değildir."
3. Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı'nın 21.7.2008 tarih ve 21849 sayılı özelgesi;
"KVK'nın 8. maddesinin atfı gereğince GVK'nın 40. maddesi hükmü ve KVK'nın kanunen kabul edilmeyen giderlere ilişkin 11. maddesi hükmü gereğince, tazminat ödemelerinin gider yazılabilmesi için işle ilgili olması ve sözleşmeye, ilam veya kanun emrine dayanması gerekir. Bununla beraber mahkeme kararına dayansa dahi işletme sahibinin şahsi kusuru nedeniyle ödenen zarar, ziyan ve tazminatların gider yazılması mümkün değildir. Bu hükümler gereğince, (...) AŞ'nin KVK'nın 19. ve 20. maddelerine uygun olarak bölünmesi sonucu şirkete devredilen işçilere mahkeme kararı sonucu ödenecek olan ek kıdem tazminatının GVK'nın 40/3, ek ücret ödemesinin ise GVK'nın 40/1. maddesine göre ödendiği takvim yılına ilişkin kurum kazancının tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması mümkündür. Ek kıdem tazminatı faizi ile ek ücret ödemelerine ait faiz ödemelerinin ise mahkemece kusurlu bulunulması nedeniyle kurum kazancının tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması gerekmektedir."
4. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı'nın 2.12.2008 tarih ve 25243 sayılı özelgesi;
"KVK'nın 5/1-h maddesi gereğince, yurt dışında yapılan otel inşaatında doğal taş, söve ve süslemeler ile kat silmeleri ile ilgili mimari statik proje ve iç doğal taş sabit dekorasyon işleri ile ilgili proje ve danışmanlık bedellerinin, yurt dışında ayrıca işyeri veya daimi temsilcinizin bulunması ya da otel inşaatının doğrudan şirket tarafından yapılması halinde istisnadan yararlandırılması mümkündür. Bununla beraber, bu şartların bulunmaması halinde, yurtdışında verilen proje ve danışmanlık hizmetinin "yurtdışında yapılan teknik hizmetler" kapsamında değerlendirilerek istisnadan yararlandırılması mümkün değildir. Böyle bir durumda söz konusu faaliyetin, hizmet ihracı olarak nitelendirilmesi ve bu kapsamda vergilendirilmesi gerekir."
SÖZÜN ÖZÜ
Pencereyi siz açarsanız temiz hava gelir, başkası açarsa cereyan olur.
LUCİLL DE CHAZAL
ZARAR KURUM KAZANCINDAN İNDİRİLEMİYOR
YASA NE DİYOR
Kurumlar Vergisi Yasası'na göre "iştirak hisseleriyle ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilemez."
KRİZ KOŞULLARI
Satıştan dolayı ortaya çıkan bu tür zararların indirim konusu yapılamamasının hukuken tartışmaya açık olduğu belirtiliyor. Yaşanan ekonomik sorunlar ve darboğazlar nedeniyle zararına yapılan satışların sonuçlarını işletmenin veya işletme sahiplerinin üzerinde bırakılması halinin bu bağlamda tartışılması gerekiyor.
