KÖRFEZ'İN MODERN YÜZLERİ

Basra Körfezi'nin petrol zengini Arap ülkelerinde sosyal değişim için 'first lady'ler devreye giriyor. Laik devlet yapılarıyla bilinen Mısır, Suriye, Ürdün ve Fas gibi ülkelerde zaten hayatın içinde olan first lady'lere bu kez de Katar ve Dubai gibi küçük şeyhliklerin 'şeyha'ları katılmaya başladı.
Son olarak Katar Şeyhi Hamad bin Halife el Sani'nin eşlerinden Şeyha Moza bint Nasır el-Missned, işadamlarıyla bir toplantıya katılarak onları yatırım yapmaya, risk almaktan korkmamaya ve "kalıpların dışına çıkmaya" çağırdı.

Ülkesinde geleneksel kıyafetleriyle dikkat çeken Şeyha Moza, ülke dışında ise Batılı tarzda giyinmeyi tercih ediyor. Kırklı yaşlarında olan Moza'nın, Arap dünyasının ilk uluslararası televizyonu El Cezire'ye ev sahipliği yapan Katar'ın son yıllardaki değişiminde katkısı olduğu belirtiliyor. Diğer Arap ülkelerindeki gibi daha çok kadın, çocuk, işsizlik gibi sosyal konularda ön plana çıkmaya çalışan Şeyha Moza, işsizlikle mücadele için işadamlarını 100 milyon dolarlık projeye destek olmaya çağırdı. Moza, Katar Emiri el Sani'nin halkın önüne çıkan tek eşi. Forbes dergisi, geçen yıl Bayan Moza'yı dünyanın en güçlü 100 kadını arasında gösterdi. AP'ye konuşan Dubai'li sosyolog Rima Sabban'a göre "Moza'nın stratejisi, kocasının Katar'a dünyada önemli bir yer kazanma amacının bir parçası."

Birleşik Arap Emirlikleri'ni (BAE) oluşturan emirliklerden Duba'nin şeyhi ve BAE Başbakanı Şeyh Muhammed bin Raşid el Maktum'un eşi ve Ürdün Kralı 2. Abdullah'ın kız kardeşi Prenses Haya ise daha renkli bir kişilik olarak ortaya çıkıyor. Prenses Haya (34), 2004'te Şeyh Maktum ile evlendi. Haya'dan bir kızı olan Şeyh Maktum'un diğer eşlerinden toplam 18 çocuğu bulunuyor. Haya, Ürdün'ü 2000 Sydney Olimpiyatları'nda binicilik dalında temsil edecek kadar iyi bir binici olmanın yanı sıra Uluslararası Binicilik Federasyonu'nun da başkanı.

Bahreyn ve Kuveyt olmak üzere diğer Arap ülkelerinin şeyhlerinin eşleri de eğitim, yardım ve kadın hakları konularında aktif çalışıyorlar; ama henüz Moza ve Haya gibi halkın önüne çıkmayı tercih etmiyorlar. Katar ve BAE'de kadın bakanlar da var. Emirlikte bir süre önce ilk kadın yargıç da görevine başladı.

Pek çok Arap ülkesinde okuyanların çoğunluğunu bayanlar oluşturuyor ve bu oran BAE'de yüzde 77 ile en yüksek düzeyde. Mısır'da da üniversite öğrencilerinin yaklaşık üçte ikisinin bayan olduğu tahmin ediliyor. Katar Üniversitesi'nden bu yıl mezun olanların da üçte ikisi bayan. Kuveyt'te bir süre önce kadınlara seçimlerde oy kullanma ve kendi başına işyeri açma yetkisi verildi. Kuveyt'te birden fazla kadın bakan var, ancak henüz meclise seçilmeyi başaran kadın yok. Kuveytli ekonomist Rola Daşti, bu gelişmeleri "domino etkisi"ne benzetiyor.

Mısır'da Suzan Mübarek, Arap ülkeleri içinde en önde gelen first lady olarak biliniyor. Ürdün Kraliçesi Ranya ve Suriye'nin first ladysi Esma Esed de kamuoyunun önüne çıkan isimler. Suudi Arabistan'da ise kadınların tek başına araç sürmeleri, oy kullanmaları, tek başına seyahat etmeleri yasak.