30
Nisan
2024
Salı
İLİÇ - ERZİNCAN
Şemseddin Günaltay
Şemseddin GÜNALTAY (1882-1961)
Siyaset ve bilim adamı. İliç’in Sabırlı Köyü’nde doğdu. Vefa İdadisi ve dar ül-Muallimin-i Aliye’yi (Yüksek Öğretmen Okulu) bitirdi. Ayrıca Lozan Üniversitesi Doğa Bilimleri Bölümünde öğrenim gördü.
Yurda döndükten sonra çeşitli liselerde öğretmenlik yaptı. İttihat ve Terakki’ye girdi ve partinin kültür kolu niteliğindeki Türk Ocağı’nda çalıştı. Ziya Gökalp’in etkisiyle Türk Tarihi araştırmalarına yöneldi. 1914’te Türk Tarihi ve İslam kavimleri Tarihi müderrisi olarak Darül-fünun’da dersler verdi. 1915’te Ertuğrul Sancağı’ndan milletvekili seçildi. Meclis-i Meb’usan dağılana değin milletvekilliğini sürdürdü. Kurtuluş savaşı yıllarında, belediye meclisi üyeliği ve başkan vekilliği yaparken Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin İstanbul’daki çalışmalarını yürüttü.
Kurtuluş Savaşı’nın bitiminde, 1923’te Sivas Milletvekili olarak parlamentoya girdi. Türk Tarihini Tetkik Cemiyeti’nin oluşmasında görev aldı.
Türk Tarih Kurumu’na dönüşmesinden sonra da kurumun başkanlığını yaptı. Ordinaryüs Profesör oldu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde tarih dersleri verdi.
Türk Tarih Kurumu’na dönüşmesinden sonra da kurumun başkanlığını yaptı. Ordinaryüs Profesör oldu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde tarih dersleri verdi.
Politik alanda da etkin görevler alan Günaltay, başbakanlık, parti meclisi üyeliği, ve il başkanlığı görevlerinde bulundu. 27 Mayıs’tan sonra oluşturulan Temsilciler Meclisi üyeliğine seçildi, 1961’de senatör olduysa da bu görevine başlayamadan öldü.
Günaltay, II.meşrutiyet Döneminde’ki tartışmalarda “İslamcı-Garpçı” düşüncenin savunucuları arasında yer aldı. “İslam aleminin köklü bir fikir ıslahatına gereksinmesi olduğunu” olduğunu savundu. Uydurma hikayeler ve boşinançlar yüzünden gerileyen İslamiyet’in XX.yüzyıla uyabilmesi için “Taklit kapısının kapanması, içtihad kapısının açılması” gerektiğini öne sürdü.
Başlıca yapıtları:
Maziden Atiye (1913),
Zulmetten Nura (1917),
Hurafattan Hakikate (1917),
tarih-i Edyan (Dinler Tarihi, 1922),
Mufassal Türk tarihi (5 cilt, 1928-1933),
Yakın Şark Tarihi (4 cilt, 1937-1951),
Hürriyet Mücadeleleri (1958) v.d.
Maziden Atiye (1913),
Zulmetten Nura (1917),
Hurafattan Hakikate (1917),
tarih-i Edyan (Dinler Tarihi, 1922),
Mufassal Türk tarihi (5 cilt, 1928-1933),
Yakın Şark Tarihi (4 cilt, 1937-1951),
Hürriyet Mücadeleleri (1958) v.d.
Sorular/Cevaplar