Pertek Genel Bilgi
Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Tunceli İline bağlı bir ilçe olan Pertek, Doğusunda Mazgirt İlçesi, güneyinde Elazığ ili , batısında Çemişgezek ve Hozat ilçesi , kuzeyinde ise Tunceli ili ile çevrilidir. Tunceli’nin güney kesiminde Yukarı Fırat Bölümünde Murat Vadisinde yer alan ilçe, dağlar ve akarsu vadileri ile parçalanmış engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Munzur Dağlarının güney uzantıları ilçe topraklarını engebelendirir. Ayrıca Sakaltutan Dağlarının güney kesiminde bulunan Süpürgeç dağı ilçenin diğer yükseltisidir. İlçe toprakları akarsuların getirdiği alüvyonların oluşturduğu alanda yer almaktadır.
İlçe topraklarını Munzur Suyu ve Murat Nehri sulamakta olup, bunlardan Munzur Suyu Keban Baraj Gölüne dökülmektedir. Keban Baraj Gölü’nün kuzey bölümü ilçe sınırları içerisindedir. Baraj gölü dışında ilçede başka bir göl bulunmamaktadır. Deniz seviyesinden 1.050 m. yüksekliktedir. İl merkezine 51 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 947 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre, toplam nüfusu 13.199’dur.
İlçede Karasal iklim hüküm sürmekte olup, arazi yüksekliğinden ötürü iklimi oldukça serttir. Yazları sıcak ve kurak, kış ayları soğuk ve sürekli yağışlıdır.
İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında buğday, arpa, şeker pancarı, nohut, ceviz ve armut gelmektedir. Az miktarda baklagiller, üzüm, elma, patates ve üzüm yetiştirilmektedir. Hayvancılık önemli bir gelir kaynağıdır. İlçenin kuzey kesimindeki yaylalarda sığır, koyun ve kıl keçisi yetiştirilmektedir. İlçede sanayi kuruluşu olarak Pertek Halı İpliği Fabrikası bulunmaktadır.
İlçenin İlkçağ tarihi ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. Bununla birlikte Eski yerleşim alanının Pertek Kalesi eteklerinde kurulduğu bilinmektedir. Pertek çevresindeki diğer yerleşimlerin tarihi göz önüne alındığında yöreye ilk kez Urartular tarafından yerleşildiği sanılmaktadır. Urartulardan sonra Muşkiler, Medler, Persler, Kapadokia Krallığı, Ermeni Krallığı, Romalılar ve Bizanslılar yöreye hakim olmuşlardır. VII.yüzyılda da Arap akınlarına uğramıştır.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Türkmenler buraya yerleşmiş, Selçuklu egemenliğinden sonra Mengücekler, Artuklular ve Anadolu Selçukluları arasında yöre sık sık el değiştirmiştir. XIII.yüzyılda Moğolların yönetimine giren yöre XIV.yüzyılın ortalarında Eretna Beyliğinin ve Erzincan yöresinde bağımsız bir yönetim kuran Mutahharten’in egemenliğine girmiştir. Bunu Timur yönetimi izlemiştir. Otlukbeli Savaşı’ndan (1473) sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır.
1848 yılında buraya geçici olarak askeri birliklerin yerleştirilmesi üzerine ilçe halkı bugünkü yerleşmenin bulunduğu yere taşınmış, beş yıl sonunda birlikler çekildikten sonra halk eski yerine dönmemiştir. Böylece Pertek XIX.yüzyılın ortasında kurulmuştur.
XIX.yüzyılda Mamuretü’l Aziz (Diyarbakır) vilayetinin Dersim (Tunceli) sancağının Çarşancak (Akpazar) kazasına bağlı bir nahiye olarak yönetiliyordu. Cumhuriyetin ilanından sonra da ilçe konumuna getirilmiştir.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserlerin çoğu Keban Baraj Gölü’nün suları altında kalmıştır. Bunlardan Pertek Kalesi bir ada görünümünde suların üzerinde kalmıştır.
Diğer tarihi eserler; Sağman Kalesi, Süryani Kilisesi, Ermeni Kiliseleri, Sağman Camisi , Aşağı (Çelebi Ali) Camisi, Yukarı (Bay Sungur) Camisi 'dir.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.tunceli.bel.tr ve www.pertek.gov.tr adresleriinden alınmıştır.
