Mustafa Efendi (Esîrî Dâmâdı)
(1643-1708)
Mustafa Efendi, Muabbir Hasan Efendi’den sonra Hekim Çelebi Tekkesi şeyhi olmuştur. Menteşe Sancağı’na bağlı Sobica köyünden Şeyh İbrahim Efendi’nin oğludur. 1643 senesinde doğmuştur. Şer’î ilimlerin tahsîline önce babasından başlamış, sonra da İzmir Müftüsü İbrahim Efendi’den tekmîl etmiştir. Daha sonra İstanbul’a gelerek dönemin önde gelen alimlerinden ders almış ve İmâm-ı Sultânî Mehmed Efendi’den mülâzim olmuştur. Kırklı medrese müderrisliğine başlamış, buradan azledildikten sonra da Nakşibendî Tarikatından Şeyh Murad Efendi’ye intisâb ederek tekmîl-i tarîkat etmiştir. Bu sıralarda Ayasofya Câmii Kürsî Şeyhi olan Esîrî Ali Efendi’nin kızı ile evlenmiştir.
Hoca Paşa Câmii’nde ilim tedrîsinde bulunmuş, 1690’da Hacı Evhad Tekkesi Şeyhi Hüseyin Efendi yerine Fatih Sultan Mehmed Câmi, 1692’de Beyazıt Câmi, 1693-94’de Süleymâniye Câmi, 1694-95’de ise Bülbülcüzâde Abdülkerim Efendi yerine Ayasofya Câmi vâizliğine getirilmiştir. Bu dönemde “Reîsülmüfessirîn ve Tâcülmuhaddisîn” olmuştur. Aynı yıl Sultan II. Mustafa ile Nemçe Seferine Rikâb-ı Hümâyûn Şeyhi olarak katılmıştır. Zaferle sonuçlanan bu seferden döndükten sonra, 1699’da Hekim Çelebi Tekkesine şeyh olmuştur. Bu görevde iken, 1708 târihinde vefat etmiştir.
Esîrî Ali Efendi’nin dâmâdı olduğu için Esîrî Dâmâdı diye meşhur olan Mustafa Efendi, Arapça ve sâir İslâmî ilimlerde döneminin ileri gelenlerindendir. Şeyhulislâm Debbağzâde Mehmed Efendi, Ebûsaîdzâde Feyzullah Efendi, Başmakçızâde Seyyid Ali Efendi ve Sâdık Mehmed Efendi dönemlerinde, Beyazıt Medresesi’nde, bu şeyhulislâmların ders vekili olarak görev yapmıştır.
