Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin mahallesi haline getirilen 97 köydeki evli kadınlar üzerinde yapılan araştırma, bölgede toplumsal yapının adeta enkaz halinde olduğunu ortaya koydu: Kadınların yüzde 80’i okuma yazma bilmiyor. İlk doğumunu 14-18 yaş arasında yapanların oranı yüzde 43. Resmi nikahı bulunmayanların oranı ise yüzde 67. İki kadından biri akraba evliliği yaparken, yüzde 44’ünün 6 ve daha fazla çocuğu var. 

Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kadın Sorunlarını Araştırma ve Uygulama Merkezi’nden (DİKASUM) sosyal hizmet uzmanı Halime Sarı Sabuncu’nun 97 köyde evli 472 kadınla yüz yüze yaptığı görüşmenin sonuçlarına göre, toplumun en eğitimsiz ve baskı gören kesiminin kadınlar olduğu bir kez daha kanıtlandı. 

KADINLARIN SADECE YÜZDE 0.4’Ü ORTAOKUL MEZUNU 

Araştırmaya göre, kadınların yüzde 79.4’ünün okuma yazması yok, yüzde 4.4’ü ise sadece okur yazar. Yüzde 15.8’i ilkokul mezunu olan kadınların sadece yüzde 0.4’ü ortaokul mezunu. Evli kadınların yüzde 63’ünün herhangi bir sosyal güvencesi bulunmazken, yüzde 58’i görücü usulü ile evlenmiş. 

Kamuoyunda çok tartışılan berdel ile evlenenlerin oranı yüzde 17 iken, severek evlenenlerin oranı yüzde 21. Resmi nikahı bulunmayanların oranı ise yüzde 67’ye kadar çıkıyor. Kadınların yaklaşık yüzde 45’i eşi ve çocuklarının dışında kaynana, kayınbaba, görümce, kayın, evli çocuklar ve eşleri ile birlikte yaşıyor. 

KADINLARIN YÜZDE 54’Ü EŞLERİ İLE AKRABA 

Araştırmayla, kadınların yüzde 54’ünün eşleri ile akraba olduğu da ortaya çıktı. Kadınlar içinde 15 ve altındaki yaşta evlenenlerin oranı yüzde 30’u bulurken, yüzde 41’i ise 16-19 yaş arasında evlenmiş. Kadınların yüzde 44’ünün 6 ve daha fazla çocuğu bulunurken ilk doğum yapma yaşı da oldukça küçük. Resmi olarak 18 yaşından küçüklerin çocuk olarak kabul edilirken, 14-18 yaş arasında ilk doğumlarını yapan kadınların oranı yüzde 43. 

HER BEŞ KIZ ÇOCUĞUNDAN BİRİ OKULA GÖNDERİLMİYOR 

Araştırmaya katılan kadınların kız çocuğu olup da yaşı geldiği halde okula gönderilmeyenlerin oranı yüzde 18 iken, aynı şekilde okula gönderilmeyen erkek çocukların oranı yüzde 5. Kız çocuklarının okula gönderilmemesinin sebepleri “okulun olmaması”, “okulun uzak olması”, “babasının okula gitmeye izin vermemesi”, “kız çocuğu olduğu için gönderilmemesi”, “maddi sıkıntılar” olarak sıralanıyor. Erkek çocukların okula gönderilmemesi ise “okul olmaması”, “iş yapsın, çalışsın diye”, “özürlü” gibi sebeplerle açıklanıyor. 

TÖRE CİNAYETİ, BAŞLIK PARASI, BERDEL, BEŞİK KERTMESİ.. 

Araştırmaya katılan kadınların yaklaşık 36.7’si başlık parası alınarak, yüzde 15.7’si berdelle, yüzde 0.2’si beşik kertmesi ile evlendirilmiş. “Yakın çevrenizde töre cinayeti işlendi mi?” sorusuna kadınların yüzde 6.4’ü “evet” yanıtını veriyor. 97 köy içerisinde namus cinayeti sebebi ile öldürülen kadın sayısının 19 olduğu belirlenirken, öldürülen kadınlar 20-35 yaş grubu arasında yer alıyor. Kadınların öldürülme sebepleri “sevgilisine kaçma”, “tecavüze uğrama”, “gizli ilişki”, “kıskançlık” ve “sebebi bilinmiyor” şeklinde sıralanıyor. Araştırmada kadınların silahla, boğarak, damdan atarak ve taşlanarak öldürüldüğü de belirlendi. 

“NAMUS BELASI” İNTİHARA YÖNELTİYOR 

“Yakın çevrenizde intihar olayları yaşandı mı?” sorusuna kadınların yüzde 14’ü “evet” yanıtını verirken, köylerde bugüne kadar 18 erkek ve 40 kadının intihar ettiği tespit edildi. Erkeklerin intihar etme sebepleri “baba ile kavga”, “sevdiği kız ile evlenememe” ve “hastalık” olarak sıralanırken, kadınların intiharı “anne ve baba ile kavga”, “zorla evlendirilme”, “sevdiği ile evlenememe”, “eşi ve nişanlısı ile kavga”, “tecavüze uğrama”, “sağlık problemleri” ve “maddi sıkıntılar” gibi sebeplere bağlanıyor. Kadınlarda 20 yaş ve altı grubunda intihar olayları yoğunlaşırken, erkeklerde 25 yaş ve altı grubunda yoğunlaşıyor. 

Kadınlar, canları çok sıkıldığında ve kendilerini çaresiz hissettikleri zamanlarda ne yapmak istediklerine ilişkin soruya ise sırasıyla şu yanıtları veriyorlar: “yalnız kalmak”, “babasının evine dönmek”, “eşinden boşanmak” ve “intihar etmek”.