Tarihi imza
Sokakta yaşayan veya çalıştırılan çocuklar için tarihi bir adım atıldı. Bürokrasi ve siyasi otorite, sokak çocukları konusunda ilk kez bir "deklarasyon" yayımlayarak, yükümlülük altına girdiğini ilan etti. Emniyet teşkilatı ise, sokakta polisten şiddet gördüğünü söyleyen bir çocuktan özür diledi.
BM Çocuklara Yardım Fonunun (UNICEF) Türkiye Temsilciliğinin desteği ve Sosyal Hizmetler ve Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlığı gözetiminde İstanbul Princess Otelde gerçekleştirilen "Sokakta Yaşayan ve/veya Çalıştırılan Çocuklara Yönelik Hizmet Modeli Eşgüdüm Toplantısı", risk altındaki çocuklar için tarihi bir adım atılmasıyla sonuçlandı.
Sorunun en ciddi boyutta yaşandığı 8 il olan İstanbul, Ankara, İzmir, Diyarbakır, Adana, Mersin, Antalya ve Bursanın vali, emniyet müdürü, sosyal hizmetler, sağlık ve milli eğitim müdürleriyle bu illerdeki üniversiteler, akademisyenler, sivil toplum kuruluşu temsilcilerinden oluşan 200ün üzerinde yetkilinin katıldığı toplantıda, sokağa itilen çocuklar konusu ele alındı. Sorunun nedeni, geçmişi ve geleceği tartışılarak, önlem alınmaması halinde ülkenin geleceği yeni nesillerin tehdit altında oldukları vurgulandı. Bu nedenle acil olarak sorunun çözümü konusunda harekete geçilmesi benimsendi.
Yoğun katılımın olduğu toplantıda Diyarbakırda sorunun geldiği nokta ve yapılabilecekler, Sosyal Hizmetler İl Müdürü Haydar İpekin sunumuyla anlatıldı. İpek, kentte bin 358i risk altında, bin 500ü sanayi sitesinde, 2 bin 500ü de mevsim itibarıyla tarımda çalışmak üzere 15 bin dolayında çalıştırılan çocuk olduğunu belirtti. İpekin sunumunun ardından Diyarbakırda sokakta çalıştırılan çocuklarla ilgili slayt gösterimi yapıldı.
2 gün süren toplantıda, iller sorunu kendi çerçevelerinde değerlendirirken, çarpıcı olaylar da yaşandı. İstemi dışında sokakta yaşamak ve çalışmak zorunda kalan, şu anda İstanbulda Florya Sosyal Rehabilitasyon Merkezinde destek gören Kamuran Minas adlı genç, Ankara Emniyet Müdürü Ercüment Yılmaz konuştuğu sırada söz alarak, sokaktaki çocukların polisler tarafından şiddete maruz kaldığını, karakola gittiklerinde dövüldüklerini, kendilerine temizlik yapıldığını öne sürdü. Salonda şok etkisi yapan bu şikayet üzerine Yılmaz, toplantıya katılan diğer illerin vali ve emniyet müdürlerinin de onayını alarak "Vurarak, kırarak, coplayarak bu çocuklara yaklaşılamaz. Bu durum kabul edilemez ve hoş görülemez. Ben bu gencimiz böyle bir olay yaşadığı için tüm teşkilatım adına ondan özür diliyor ve bir daha olmayacağı sözünü veriyorum" diyerek yeni bir sayfa açıldığını ilan etti.
Polisin çocuklardan özür dileyerek işe başladığını gösterdiği toplantıdan çıkan en önemli sonuç ise, siyasi otoritenin de onayıyla hazırlanan ve açıklanan deklarasyon oldu. Toplantı sonunda ilk kez çocuklar konusunda projelerin ve raporların ötesine geçilerek, taahhüt öngören yazılı bir belge oluşturuldu. Bu çerçevede bürokrasi ve siyasi otorite, Türkiye tarihinde ilk kez risk altındaki çocuklar konusunda yükümlülük altına girdi.
YAYIMLANAN DEKLARASYONLA YENİ BİR DÖNEME GİRİLDİ
Toplantı sonunda açıklanan deklarasyona göre, sokakta çalıştırılan ve yaşayan çocuklar sorununun son yıllarda yaşanan işsizlik, kontrolsüz göç ve çarpık kentleşmeyle yakından ilgili olduğu, bu nedenle makro düzeyde geliştirilecek ekonomik ve sosyal tedbirlerin çözüme katkı sağlayacağı ifade edildi.
Sokakta Yaşayan ve Çalıştırılan Çocuklara Yönelik Hizmet Modelinin İstanbul uygulamasının, sorunun yaşandığı öncelikli 8 ilde ve ardından diğer illerde de hayata geçirilmesinin önemi vurgulandı.
Ayrıca, izleme değerlendirme sisteminin geliştirilmesi, risk altındaki çocuklara yönelik yürütülecek sosyal politikaların güçlendirilmesi için bütçe artırımının sağlanması, okul öncesi eğitim sisteminin yaygınlaştırılıp güçlendirilmesi, kız çocuklarının eğitime kazandırılması çalışmalarının sürdürülmesi, anne ve baba eğitimi programlarının yaygınlaştırılması, toplumun sosyo-ekonomik yapısının ortaya çıkarılması için üniversiteler, SHÇEK, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü ve Aile ve Sosyal Araştırmalar Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen araştırmaların artırılarak sürdürülmesi, Sosyal Riski Azaltma Projesi (SRAP) kapsamında yürütülen Şartlı Nakit Transferi (ŞNT) uygulamasından sağlanan fayda gözetilerek, 2006 yılından sonra da devam etmesinin sağlanması gerektiği belirtildi. Merkezi düzeyde bu çalışmaların yapılması ve desteklenmesi yaklaşımı benimsenirken, diğer taraftan yerel düzeyde de sorunun yaşandığı her ilin kendi önceliklerini gözeterek çözüme katkıda bulunması kararlaştırıldı. Bu kapsamda yapılabilecekler ise şöyle belirlendi:
"Sorunla ilgili olarak öncelikli illerin profilinin belirlenmesi, kentin sosyal yapısı ve özel şartlarına göre uygulama planları geliştirilmesi, sorun ortaya çıkmadan önce risk altındaki çocukları korumaya yönelik önleyici ve çok seçenekli hizmetlerin geliştirilmesi, sorunla karşı karşıya kalan çocukların öncelikle kendi aile ortamı içinde korunmaları amacıyla ekonomik ve sosyal açıdan ailelerin desteklenmesi, görev ve sorumluluk paylaşımına uygun olarak yerel bütçelerden bu alanla ilgili olarak ayrılacak payların artırılması, çocukların ve ailelerin çözüme yönelik planlama ve uygulamaların her aşamasına katılımlarının mutlak suretle sağlanması."
Merkezi ve yerel düzeyde öncelikli olarak ele alınması gerekenler bu şekilde sıralanırken, sorunun çözümü için toplum dinamiklerinin harekete geçirilmesi, fiziki yapı ve donanımların iyileştirilmesi gerektiği kaydedildi.
Sokakta tespit edilen ve daha sonra ailelerine döndürülen, sokakta çalıştırılan ve yaşayan çocukların izlenmesi için il bazında yerel yönetimler ve sivil toplum örgütleriyle birlikte modelin içerdiği tüm donanımların yeterli hale getirilmesi gerektiği bildirilen deklarasyonda; sivil toplum kuruluşları, belediyeler, yerel kanaat önderleri ve medyanın geniş katılımının sağlanarak toplumsal duyarlılığın artırılması ve sektörler arası koordinasyonun sağlanması kararlaştırıldı.
Medyanın, sorunu ele alırken çocuğun üstün yararını gözeten ulusal ve uluslararası kurallar çerçevesinde ve insani yaklaşımının sağlanması da, tespit edilen öncelikler arasında yer aldı.
