Bismil Genel Bilgi

Bismil Genel Görünüm

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Diyarbakır İli’ne bağlı ilçe olan Bismil’in, kuzeyinde Sivan, batısında Diyarbakır Merkez, güneybatısında Çınar ilçesi, güneyinde Mardin, doğusunda da Siirt bulunmaktadır. Dicle Irmağı’nın oluşturduğu jeolojik çöküntü alanında yer alan Bismil’in kuzeyinde Yumru Dağı’nın uzantıları bulunmaktadır. Bu dağlar 750 m.lik yükseltilere ulaşmaktadır. Dicle Nehri ilçenin başlıca akarsuyudur. Doğu batı doğrultusunda ilçe topraklarından geçen Dicle Irmağına Kuruçay, Pamukçay ve Batman Çayı katılmaktadır. Bunlardan Batman Çayı aynı zamanda Bismil’in Siirt ili ile doğal sınırını oluşturur. İlçenin orta kesiminde Dicle Irmağının suladığı, 18.000 hektarlık alana yayılan Behremki Ovası bulunmaktadır. İlçenin tek gölü olan ve halk arasında At Gölü olarak anılan göl, Çöltepe Köyü yakınlarında bulunmaktadır.

Diyarbakır’a 52 km. uzaklıktaki Bismil’in yüzölçümü 1.748 km2 olup, toplam nüfusu 99.662’dir.

İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. İlçede yetiştirilen ürünlerin başında, buğday, arpa, pamuk, tahıl, üzüm ve ketendir. Hayvancılıkta koyun, kıl keçisi ve tiftik keçisi yetiştirilir.

İlçenin tarih öncesi devirlerine ait bilgi kesin olmamakla birlikte; yörede arkeolojik araştırmalar, höyükler üzerinde yapılmaktadır. İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Veli Sevin’in başkanlığındaki kazı çalışmaları höyükler üzerinde yoğunlaşmıştır. Burada yapılan kazılar sonucunda 1989 yılında dünyanın harikalarından sayılan ve 6 metre kalınlığında ve adı tarihte Tuşpa olarak geçen büyük bir Asur Sarayının kalıntıları bulunmuştur. Ayrıca bu kazılarda Huriler, Asurlular, Romalılar ve Helenistik Çağa ait çeşitli sikkeler, bronz heykeller, cam eşyalar ve çok sayıda tarihi eserler bulunmuştur. Bulunan bu eserler Diyarbakır Müzesinde sergilenmektedir. Ancak daha önce İngiliz Seyyah Taylor’un bulmuş olduğu ve 1865 yılında British Museum’a götürdüğü dikilitaşlar ülkemize getirtilememiştir. Asurlar stratejik önemi bulunan buradaki sarayı, Diyarbakır’a bağlamak için Üçtepe ile Anbar beldesi arasında bulunan Dicle nehri üzerine bir köprü yaptırmışlardır. Bu köprünün İpek Yolunun güneyle bağlantısını sağladığı bilinmektedir. Kalıntıları Dicle’nin suları altında kalmıştır.

Bismil, söylentiye göre Mezopotamya yöresinden gelen Basmil kabilesince kurulmuştur. Yörede 250-400 yıllık mezar taşları ile karşılaşılmıştır. Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Türk boylarından Bismil Oymağı buraya gelerek yerleşmiştir. Osmanlı döneminde gelişme görülmeyen küçük bir yerleşim yeri konumundaki Bismil’i Şemseddin Sami Kamüsü’l Âlâm’da “Diyarbakır vilayeti, merkez sancağına bağlı Dicle’nin kuzey kıyısındaki küçük bir kasaba olarak” tanımlamıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra 1936 yılında Diyarbakır’a bağlı ilçe konumuna getirilmiştir.

Bismil’de tarihi eserler olarak, ilçenin çeşitli yerlerindeki höyükler bulunmaktadır. Bunlardan başlıcaları Üçtepe, Korukçu Tepesi, Sulaktepe, Çöltepe, Koğu Tepesi, Arap tepesi, Babahaki tepesi ve Şengerneyra Tepesidir.

Kenthaber Kültür Kurulu