Şanlıurfa'nın Suruç ilçesinde 150 hanelik köy olan Tepeli Mızar Köyü'nde yaşanan susuzluk nedeniyle köylülerin de göç vermesinden sonra tarihi kümbet evler bakımsızlıktan birer birer yok olmayla karşı karşıya kaldı.

Köyde kalan bazı köy sakinlerinden Bilal Çelikten, bundan 20 yıl öncesine kadar bu köyde 500 hane olduğunu söyledi. Köyün etrafının ağaçlarla çevrili olduğunu belirten köylüler, şimdi ilçede yaşanan su sorunu nedeniyle köy halkının başka illere göç etmek zorunda kaldığını belirtti. Tabanı kare olacak şekilde, yukarıya doğru çıkıldıkça daralan, üst üste bindirme tekniğiyle yapılmış kendine özgü kubbesinin bulunduğunu belirten köylüler, "Yapının inşasında çok önemli bir ayrıntı ise, saman karıştırılmış

balçıkla tüm yüzeyin sıvanmış olmasıdır. Ancak bu şekilde çetin kış şartlarına dayanıyor. Tepede ise baca ve aydınlatma görevi gören bir açıklık bırakılıyor. Bu açıklık, hem aydınlatma-havalandırma görevi hem de kış aylarında ısınma için yakılan ateşin dumanın çıkmasını sağlıyor. Tarihi evlerin yerden yüksekliği 5-6 metre civarındadır. Yapının sağlamlığı sıvaya bağlı ve bu evler yazın inşa edilir. Kesilen kerpiçlerin kuruması, o ölçüde yapıyı sağlam yapmakta. İç mekanın genişliğine gelince, neredeyse

standart olacak şekilde, boyu 3 metre, eni 4 metredir . Son 50 yıldır, halkın gelir seviyesinin artmasıyla beton yapılara yönelen ova halkı, elde kalan kümbet evleri ya ahıra çevirmiş yada çoğu bakımsızlıktan yıkılıp kullanılmaz bir hale gelmiş. Ovanın tarım alanı olmasından, topraktan yapılan bu evler artık tarihi eser niteliğinde korunmaya alınması gerekirken, bu konu hakkında bu güne kadar bir çalışma yapılmış değil. Günümüzde 150 yıllık evlerin varlığından bile bahsediliyor. Kerpiç evlerin, insan

yaşamına kattığı bazı değerler şimdi daha iyi anlaşılıyor. Bu mekanlarda epey yaşamış olan yaşlıların görüşlerine göre, topraktan yapılmış kümbet evlerin çok sağlıklı olduğu, ayrıca hayvanların bile rahat ettiği, sıcak olmasından tavukların bile çok yumurta verdiğini söylemeden edemiyorlar. Susuzluk yüzünden bu evler şimdi birer birer yok oluyor. Suruç ovasında bu yüzyılın başında yapılan bir çalışmada, düz damlı evlerin yanında, kubbeli evlerin tespiti yapılmış, her ne kadar turizm açısından, Harran

kümbet evleri, tüm dünyaya lanse edilmişse de, bu evlerin Suruç ovasına ait olduğu gerçeği çok geç ortaya çıkmıştır" dedi.