Kelaynaklara ziyaretçi yasağı
Şanlıurfa'nın Birecik İlçesi'nde kafeslerde koruma altına alınan kelaynaklara ziyaretçi yasağı getirildi. Kelaynak kuşlarının bir süre daha kafeslerde kalacağı belirtildi.
Doğa Derneği Kelaynak Projesi yetkilileri, Doğa Derneği ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'nce yürütülen çalışmalar sayesinde son 20 yılda en yüksek sayıya ulaşılan kelaynakları kuş gribine karşı korumak amacıyla göç engeli uygulandığını ve ziyaretçi giriş çıkışlarının yasaklandığını belirtti.
Doğa Derneği Kelaynak Projesi yetkilileri, kelaynak kuşlarının her yıl ağustos ayında kafes içerisine alındığını ve şubat ayının ilk veya ikinci haftasında tekrar doğaya bırakıldıklarını kaydetti. Yetkililer, bu yıl Şanlıurfa'da kuş gribi görünmesinin ardından, nesli tükenmekte olan bu kuşların nesillerinin devamı için bir dizi tedbir aldıklarını söyledi.
Yetkililer, kelaynak kuşlarının kafeslerden çıkarılmasının bir süre ertelenebileceğini belirterek, bakanlıkla yapılacak görüşmeler neticesinde konunun o zaman tam olarak netlik kazanacağını ifade etti.
Eski el yazma belgelere göre kelaynaklar Avrupa'da 1504 yılından beri yaşıyor. Orta Avrupa'da Alpler yöresinde yaşamakta olan bu kuş, ilk defa 1555 yılında yayınlanan Historia Animalium adlı eserde Corvus Sylvaticus adı altında C. Gessner tarafından tarif edilmiş ve yaşam biçimleri hakkında bazı bilgiler verilmiştir.
Daha sonraları, Avrupa'dan kaybolan bu kuşların Orta Doğu ülkelerine ve Afrika'ya göç ederek halen buralarda yaşadıkları tespit edilmiştir. Şubat ayı ortalarında, Birecik'e gelen kelaynak kuşlarının, kayalıklara yerleşmeleri mart ayı ortalarını bulmaktadır. Kelaynaklar, üremelerinin ardından yavrularını burada büyüttükten sonra temmuz ayı ortalarında Birecik'ten tekrar yavrularıyla birlikte ayrılıyor.
Bu hayvanların Birecik'e üreme için gelmelerinin nedeni, buradaki kayalarda bulunan kalsit maddesinin kelaynak kuşlarındaki üreme gücünü arttırdığı şeklinde yorumlanıyor.
AYNI EŞLE YUVA YAPIP ÇİFTLEŞİYOR
Tek eşli olan kelaynak kuşları, her sene aynı eşle yuva yapıp çiftleşiyor. Yuva yapma gücünü gösterenler ergin olanlardır. Erginlik çağını doldurmaları için 5 yaşına ulaşmaları gerekmektedir.
Ortalama ömürleri 25-30 yıldır.1950'lerin başında Birecik'te 1000'den fazla olan kelaynak kuşlarının sayısında, 1954 yılından itibaren önemli ölçüde azalma görülmüştür. Azalma nedenleri olarak, zirai ilaçların fazla kullanılması ile böcekçil olan bu kuşların doğal beslenme dengesinin bozulması, uzun süren göç esnasında gerek avcılar tarafından vurulmaları gerekse soğuk hava şartlarından etkilenmeleri gösterilmektedir.
Göç eden kelaynak kuşları Lübnan-İsrail yolu ile Nil Vadisi veya Kızıldeniz Sahili'ne gitmekte olup sözü geçen yerlerde izlenememektedirler. Gidenlerin dönmemesinden kaynaklanan bu azalmayı ve nesillerinin tükenmesini önlemek için Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı bünyesindeki Orman Genel Müdürlüğü tarafından 1972 yılında Birecik'te Kelaynak Üretme İstasyonu kurulmuştur.
Bu istasyonda önce iki ergin ve dokuz adet yavru kelaynak kuşu ağ ile tutularak kafese konulmuş ve 1977 yılında üretime başlanmıştır. Korunmaya alınan kuşlar siyah yağsız et, rendelenmiş havuç, haşlanmış yumurta ve yem karmasıyla beslenmektedir. Şubat 1996 tarihinde üretme istasyonunda bulunan 52 adet kelaynak kuşu üreme için serbest bırakılmıştır.
Üreme mevsimi sonunda her yıl yavrulama yapmıştır. 2006 yılı itibari ile toplam sayı 80'e ulaşmıştır. Yöresel olarak "Keçelaynaklar" olarak adlandırılan Kelaynak kuşları, Bireciklilerce kutsal sayılıyor. Bu kuşların şubat ortalarında Birecik'e gelişleri, Birecik halkı tarafından ilkbaharın geldiğinin bir işareti şeklinde yorumlanıyor. Kelaynak kuşları için son yıllarda Birecik'te "Kelaynak Festivali" düzenleniyor.
