Güzelyurt Genel Bilgi

Güzelyurt, Aziz Gregorius Kilisesi (Kilise Cami)

İç Anadolu Bölgesi'nde Aksaray İline bağlı bir ilçe olan Güzelyurt, doğusunda Niğde, güneyinde yine Niğde ili ile Merkez ilçe, batısında Merkez ilçe, kuzeyinde de Gülağaç ilçesi ile çevrilidir.

Güzelyurt (Gelveri), Aksaray’ a 45km., Ihlara vadisine ise 15km.uzaklıktadır. Doğal konumu, XIX.yüzyıla ait mimarlık örnekleriyle Kapadokya merkezleri arasında seçkin bir yeri vardır. Güzelyurt'taki ilk yerleşimin Paleolitik çağlarda başladığı ele geçen buluntulardan anlaşılmaktadır.

Yöre Asur, Hitit, Med, per, Kapadokya Krallığı, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı döneminde yerleşim alanı olmuştur. Güzelyurt (Gelveri) Kapadokya Bölgesinde yeraltı şehirleri, kayalara oyulmuş eserler, Bizans dönemi yapıları, kiliseler ve manastırları ile tanınmıştır.

Tarihte ilk kez, Hıristiyanlığın yayılması için çalışan Nazianuslu Gregor adlı din adamının Güzelyurt’u önemli bir merkez haline getirmesiyle ismini duyurmuştur. Güzelyurt’ ta, Yüksek Kilise, Kızıl Kilise, Silvişli Kilise, Ahmatlı Kilise ve koç Kilisesi bulunmaktadır. Ayrıca 1891 tarihinde kilise olarak inşa edilen ve halen cami olarak kullanılan kitabeli bir yapı da Güzelyurt’ a ayrı bir özellik katmaktadır.

Belisırma Vadisi

Aksaray, Güzelyurt yolundan ulaşılan Belisırma bölgesinde X.-XIII.yüzyıla tarihlenen Bizans üslubunda fresklerle süslü kiliseler bulunmaktadır.

İlçe sınırları içerisinde bulunan Selime, Ihlara vadisinin bitiminde yer almaktadır. Selime köyünde dik bir yamacın eteklerine yaslanmış peribacaları, bazilika tipindeki katedrali, köye adını veren ve Selçuklu Dönemi’ ne ait Selime Sultan Türbesi, kayaya oyulmuş kalesi ve kaya kiliseleri bulunmaktadır.

Aksaray’a 40 km.uzaklıktaki Ihlara Vadisi de Hasandağı’ndan çıkan bazalt ve andezit yoğunluklu lavların soğumasıyla ortaya çıkan çatlaklar ve çökmeler sonucu oluşmuştur. Bu çatlaklardan yol bulan kanyonun bugünkü halini almasını sağlayan Melendiz çayına ilk çağlarda Kapadokya ırmağı anlamına gelen ’Potamus Kapadukus’ denilmekteydi. 14 km. uzunluğundaki vadi Ihlara’dan başlar, Selime’de son bulur. Vadinin yüksekliği yer yer 100 -150 m.dir. Vadi boyunca kayalara oyulmuş sayısız barınaklar, mezarlar ve kiliseler bulunmaktadır. Bazı barınaklar ve kiliseler yeraltı şehirlerinde olduğu gibi birbirine tünellerle bağlantılıdır. Ihlara vadisi jeomorfolojik özelliklerinden dolayı keşiş ve rahipler için uygun bir inziva ve ibadet yeri olmuştur.

Güzelyurt Sümbüllü Kilise

Ihlara vadisi kiliselerindeki süslemeler VI.yüzyılda başlayarak XIII. yüzyılın sonuna kadar devam etmiştir.

Eskiden Merkez ilçeye bağlı bir bucak iken 1989'da ilçe konumuna getirilmiştir. Güzelyurt Belediyesi 1916'da kurulmuştur.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler şunlardır: Kaya Cami, Ağaçaltı Kilisesi (Daniel Pantanassa), Pürenli Kilisesi, Kokar Kilisesi, Yılanlı Kilise, Saint Georges (Kırkdamaltı) Kilisesi, Sümbüllü Kilise, Yüksek Kilise, Ala Kilise, Kızıl Kilise, Aziz Gregorius Kilisesi (Kilise Cami), Aziz Anargiros (Bucak) Kilisesi, Bahattin Samanlığı Kilisesi, Çanlı Kilise, Eğritaş Kilisesi, Kale Manastırı Kilisesi, Direkli Kilise, Karagedik Kilisesi, Selime Sultan Türbesi, Ali Paşa Türbesi, Baydı Hatun Türbesi'dir.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.aksaray.gov.tr adresinden alınmıştır.