Konyalı Hekim Hacı Paşa   (1335-1423)

Anadolu'nun İbni Sina'sı olarak bilinen fıkıh ve tıb alimi. İsmi, Celalüddin Hızır bin Ali el-Konevi olup, Hacı Paşa diye meşhurdur.1335 yılında Konya'da doğmuştur. 1423 senesinde Ödemiş’e bağlı Birgi’de vefât etti.

İlk ve medrese tahsilini Konya'da yapmıştır.Ailesi, o zamanın Bilim Merkezi olan Kahire'ye göndermiştir.Kahirede'de hocaları Şeyh Ekmelüddin’den ve Mübarekşah Mantıki'den dersler almıştır.

Bir ara ağır hastalığa yakalanması, tıb tahsiline yönelmesine yol açtı ve kısa zamanda, devrinin en meşhur doktoru oldu. Kahire’nin büyük hastahanesine baştabib tayin edildi. İlaçlar ve hastalıklar üzerine ihtisasını ilerlettikten sonra memleketi Konya'ya döndü. Aydınoğlu İsa bey'in daveti üzerine Aydın'a yerleşen Hacı Paşa İsa Bey için Şifa-ül-Eskam ve Deva-ül-Alam adlı eseri ile, Türkçe Teshil adlı muhtasar bir tıb kitabı yazdı. Timur Hanın tabibleriyle görüştü. Yapılan ilmi münazarada, ilminin üstünlüğünü, tebabetteki ehliyeti ve dirayetini kabul ve tasdik ettiler. Büyük islam mütefekkiri Seyyid Şerif Cürcani Hacı Paşa'nın dehasına ve faziletine hayranlığını yazmıştır .Yerleştiği Birgi kazasında 1423 senesinde vefat eder ve gömüldüğü yere Hızırlık adı verilmiştir.

Hacı Paşa'nın Şifa-ül-Eskam ve Deva-ül-Alam adlı eserinin genel planı, İbn-i Sina’nın Kanun’una benzemektedir. Dört bölümden meydana gelen eserin birinci bölümünde genel bilgiler, ikinci bölümünde yiyecek ve içecekler, üçüncü bölümde hastalıkların sebepleri, dördüncü bölümde genel hastalıklar yer almaktadır. Hacı Paşa kitabın girişinde, eseri yazarken karşılaştığı güçlükleri, hocalarından yaptığı tahsili, hastahane tecrübelerini ve okuduğu tıb kitaplarını bildirmektedir. Ayrıca birçok gözlemlere de yer vermiştir. Hacı Paşa daha sonra bu eserini kısaltıp, Türkçe olarak Teshil-üt-Tıb isimli kitabı yazmıştır.

Kaynaklar :
Hekim Konyalı Hacı Paşa / A. Süheyl Ünver ,İstanbul Üniv.1953 

Sayın Mesut Güneş'e teşekkür ederiz.