Değerli okurlar, günümüzü incelerken ve gelecek hakkında yorumlar yaparken her şeyden önce tarihte yaşanan olaylara bakmak gerekmektedir.Günümüz artık küreselleşmiş bir dünya olmuştur. Bunun en iyi örnekleri uluslar arası şirketlerin ürünlerini kullanmamızdır. Peki kimilerine göre efsunlu bu kelimenin gelişimi nasıl olmuştur?
Bildiğiniz gibi Fransız Devrimi ve Sanayi Devrimi burjuvanın Feodal Beylere karşı kazandığı kesin zaferlerdir. Dünya üzerindeki en köklü, hızlı ve büyük değişimler bu mutlak zaferlerden sonra olmuştur. Dünya burjuvazisi zamanla gelişip büyümüş ve günümüzdeki konumunu almıştır. Öyle ki şimdi bazı uluslar arası şirketlerin cirosu birçok ülkenin hayali bile olamayan rakamlara ulaşmıştır.
İki büyük devrimden sonra işçi ve köylülerle beraber giriştikleri mücadeleyi kazanan burjuva, zaferden sonra verdiği vaatleri unutmuş ve insanları az parayla çok çalıştırmaya başlamıştır. Durum böyle olunca dünya genelinde refah seviyesi düşmüş, ekonomik krizler boy göstermiş ve dolayısıyla ürün stokları elden çıkarılmayacak derece artmıştır. Bundan dolayı birçok ülke ekonomiye müdahale etme gereği hissetmiştir. Örneğin Fransa 1929 krizinden sonra müdahaleci ekonomiye geçmiştir. Devletlerin eline geçen fabrikalardaki işçiler, yapılan psikolojik ve sosyolojik araştırmaların neticesinde bir takım sosyal haklar kazanmışlar ve sosyal devlet anlayışı tüm dünyada egemen olmaya başlamıştır.
O yılların Türkiye’si ise özel girişimcilerinin olmaması sebebiyle mecburen devletçi ekonomiye (devletçilik ilkesine) geçiş yapmaktaydı. Dünya siyasetini ve ekonomisini yakından izleyen M. Kemal Atatürk, devlet eliyle açılan fabrikalarda çalışacak kamu işçileri için aynı sosyal planlamayı uygulamayı uygun görmüştür.
Tüm dünyada sistemin oturmasıyla güçlenen işçi sendikaları işçilerin sosyal haklarının geliştirmesinin yanında ücretlerinin de epeyce artmasını sağlamıştır. En iyi kar etmenin yolunun düşük işçi ücretleri olduğu düşünüldüğünde bu durum iş verenlerin hiçte hoşuna gitmemiştir. Aynı zamanda geçmişte olmayan sigorta sisteminin gelmesi sermayedarların kârını düşürmesinden çok zarar etmelerine sebep vermiştir.
Türkiye’de de 60’lı ve 70’li yılların anayasası özgürlükçü anayasa olmasının yanında emekçinin anayasası olma durumunu taşıyor ve emeğin zaferi olarak görülüyordu.
İşte liberalizmin karşı atağı tam bu noktada gerçekleşti. Ulus şirketler denetimi devletlerin çekilmesiyle aldılar. Türkiye’de de sermayenin karşı saldırısı ‘80 ihtilaline rast gelir. Dünya ve ulusal şirketlerin baskısına rağmen Türk siyasetçilerin oy kaybederim korkusuyla gerçekleştiremedikleri değişim, bizzat ordu eliyle yapılmış ve bu değişimin daimî kalması ’82 anayasası ile sağlanmıştır. Günümüzdeki bu durum sermayenin Türkiye’deki karşı saldırısının sonucudur.
Gelişmiş dünya devletlerinin ulus şirketleri güçlenince, hammaddeye yakın olma ve ucuz iş gücü ve pazara yakın olmak için diğer ülkelere girme kararı almışlar ve böylece uluslar ararsı şirketlerin doğumu gerçekleşmiştir. Sovyet Rusya’nın yıkılmasıyla bu durum daha da hızlanmıştır. Dünya artık, liberalizm aşamasından neoliberalizm aşamasına geçmiştir.
Türkiye’de yabancı sermaye girdisi olarak telaffuz edilen süreç işte tam bu neoliberalizm aşamasının bir sonucudur. Burjuvaya göre devletler ne kadar üretim sürecinden ve ekonominden ellerine çekip, serbest piyasa ekonomilerine geçerlerse, bu düzen onlar için o kadar iyidir. Çünkü daha yerleşmiş olan sosyal devlet düzeni, onlar için elim sonuçlar doğurmaktadır. Nitekim dünya devletleri üretim süreçlerinden kısmen elini eteğini çekmiştir. Piyasaya da nadiren müdahale etmeye başlamışlar ve piyasaları şirketlerin denetimine bırakmışlarıdır. (Buna serbest piyasa ekonomisi denmektedir.)
Türkiye’de dünyada yaşanan bu değişime fazlasıyla ayak uydurmuş, serbest piyasa ekonomisine geçmesinin yanında (krizlerde merkez bankası para piyasasına müdahale ettiği görülmektedir.) ve hafif sanayinin yanında ağır sanayi de özelleştirmeye başlamıştır ve neredeyse bu işi tamamlamıştır. Oysaki Fransa, İngiltere , Almanya vs. gibi ülkelerin ekonomide ve ağır sanayide yüzdelik payları %50’lere varmaktadır. (Ekonomiyi tamamen şirketlerin tekeline bırakıp, anormal fiyat artışlarının önüne geçmek için.)
Özelleştirmelerle özel şirketlerin eline geçen fabrikalarda çalışan işçiler tıpkı eskiden olduğu gibi çok işe az ücretle çalıştırılmaktadır. Çünkü özel sektörün devamı buna bağlıdır. Kâr etme, özel sektörün işleyişinin ilk ve temel maddesidir.
Küreselleşme ise işin son boyutudur. Özü ise, uluslar arası şirketlerin ürünlerinin tüm dünyada rahatça üretilebilmesi, satılabilmesi ve kullanılmasıdır. Bugün evimizde iş yerlerimizde kullandığımız bilgisayarlar, ayağımızı yerden kesen arabalar, üzerimizdeki elbiselerin birçoğu uluslar arası şirketlerin ürünleridir ve görüldüğü gibi küresel dünya normal fertlerden çok onların işine yaramıştır. Küreselleşme hızlı bir şekilde gerçekleşmiş ve tüm dünya çevrelemiştir. Bugün küreselleşme karşıtları dahi, küresel ürünlerle eylemlerini gerçekleştirmektedir. Bunun en iyi örneği şu an kullandığımız bilgisayar ve internettir.
Küreselleşme iyi mi olmuştur, kötü mü olmuştur? Bu soru çeşitli platformlarda tartışılabilir. Ama şöyle bir gerçek vardır ki; biz istesek de istemesek de bu kavramın içinde olmaya devam edeceğiz.
Sizlere kısaca küreselleşen dünyanın özgeçmişi yazdım. Seydişehir’imizde elbette tüm dünya gibi bu kavramdan ve öncesindeki neoliberalizmden etkilenmiştir. Bunun en iyi örneği Seydişehir Eti Alüminyum A.Ş. özelleştirmesidir. (Daha birçok örnek verebiliriz.) Ama ben Türkiye açısından bazı tereddütler taşımaya halen devam etmekteyim. Ankara İktisatçılar Birliği’nin hazırladığı rapora istinaden, Türkiye’nin ağır sanayi kuruluşlarını bir çırpıda elinden çıkarma operasyonu ne derece düşünülerek yapıldı bilemiyorum. En basit örneğiyle Almanya’nın veya İngiltere’nin ağır sanayide paylarının %50’lerde olması ve Türkiye’nin ise 2002’de %26’larda olan bu oranının 2006 da %18 dolaylarına kadar düşmesi düşünülmesi gereken bir durumdur.
Türkiye’nin ve dolayısıyla Seydişehir’in hep iyi olması arzusuyla hoşça kalın.