Seydişehir Genel Bilgi
Akdeniz Bölgesi’nde, Konya İli’nin güneybatı sınırları içerisinde, Konya’ya bağlı bir ilçe olan Seydişehir, kuzeydoğusunda Konya Merkez, doğusunda Çumra ve Bozkır, güneyinde Bozkır ve Akseki, kuzeyinde Beyşehir ilçeleri ile çevrilidir. Ovalık bir alanda kurulmuş olan Seydişehir, dağlarla kuşatılmıştır. İlçe topraklarının kuzeydoğusunu Eğriburun Dağı, doğu kesimini Alacadağ (2.291 m.), batı ve güneybatısını Küpe Dağı (2.551 m.) batısını da Büyükgözet dağı engebelendirir. İlçenin güneyinde de Torosların uzantıları bulunmaktadır. Bu dağların dışında kalan, kuzeybatıdan güneybatıya, Suğla gölüne kadar uzanan alan ve kuzeyde Beyşehir’e kadar uzanan arazi ovalıktır. İlçenin orta kesimindeki düzlükler Seydişehir Ovası olarak tanınmaktadır.
İlçe topraklarından kaynaklanan Kocaçay Deresi ile Sulu Dere sulamaktadır. Ayrıca Çarşamba Çayı’nın başlangıcını oluşturan Beyşehir Çayı, Beyşehir Gölü’nün fazla sularını ilçedeki Suğla Gölü’ne boşaltmaktadır. Ayrıca Yeşildağ, Hanboğazı, Eflatun, Yenişarbademli, Armutlu, Sarıöz (Gavur), Bostan dereleri ve Hisarözü, Çavuş çayları da Beyşehir ve Suğla göllerine dökülen ilçenin diğer akarsularıdır. Bunların yanı sıra Gavur Gölü ile Ufacık Göl ilçe topraklarındaki iki küçük göldür. İlçenin kuzeyinde Gökçehüyük ve Taraşçı göletleri, Eti Alüminyum A.Ş Genel Müdürlüğü’ne ait suları kullanıma uygun olmayan Kırmızı Çamur barajları I-II, Kriyolit Barajı ve Kuğulu Göleti bulunmaktadır. Kırmızı Çamur II barajı, Kuğulu ve Akçalar göletleri yapımı devam etmektedir. Konya’ya 85 km. uzaklıktadır. Deniz seviyesinden 1.123 m. yükseklikteki ilçenin yüzölçümü 2.207 km2 olup, toplam nüfusu 91.293’tür.
İlçenin bitki örtüsü, Akdeniz ve İç Anadolu bölgeleri arasında bulunduğundan farklılık göstermektedir. Dağların yüksek kesimlerinde sedir, göknar, ardıç ve karaçamlardan oluşan ormanlar vardır. Kocakoru Ormanı Tabiat Parkı Seydişehir ilçesi sınırlarında bulunmaktadır. 1998’de 329,5 hektar orman alanı tabiat parkı olarak ilan edilmiştir.
Seydişehir ve çevresinin iklimi, Akdeniz iklimi ile İç Anadolu iklimi (karasal iklim) arasında bir geçiş özelliği gösterir. İlçenin batısı ile doğusu arasında görülen bitki örtüsündeki farklılık bu özelliği ortaya koyar. Buna göre yazlar sıcak ve kurak, kışlar çok soğuk ve yağışlı geçer. Yörede yıllık ısı ortalaması 11- 12°C dir. Ortalama yağış miktarı ise 750 mm civarındadır.
İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, ormancılık ve madenciliğe dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler; buğday, arpa, nohut, fasulye, şeker pancarı, susam, ayçiçeği, soğandır. İlçede son yıllarda armut, ayva, badem, ceviz, dut, elma, erik, fındık, üzüm, vişne, kiraz, gibi meyveciliğe, ayrıca sebzeciliğe daha büyük önem kazanmıştır. Hayvancılıkta sığır, koyun ve tavuk yetiştirilmektedir.
Madencilik ve buna dayalı sanayi ilçe ekonomisinde önemlidir. İlçe topraklarında linyit ve boksit yatakları bulunmaktadır. Seydişehir Alüminyum tesislerinde boksit madeni işlenir ve Türkiye’nin en büyük üretimini sağlar.
Ayrıca, Seydişehir ve yakın çevresinde sıcak ve mineralli (Termal Su-Jeotermal Enerji) su çıkışları ve kaynakları da bulunmaktadır. Seydişehir’in kuzeyinde Ilıca Tepe’de Seydişehir Ilıcası ve Açık Ilıca, Kavak Köyü kuzeybatı kesiminde sıcak ve soğuk mineralli su çıkışları ve kaynakları, Çaltepe’nin batısında Ketirağılları, Seydişehir Devlet Hastanesi bahçesi, Karabulak Köyü batısı ve yeni sanayi doğusunda Hüyük Tepe sıcak ve mineralli su kaynakları bulunmaktadır.
İlçenin tarihi, Neolitik Çağa (MÖ.8000-6000) kadar inmektedir. Suğla Gölü’nün batısındaki Gölyüzü Köyü yakınındaki Suberde Höyüğünde yapılan kazılarda Neolitik döneme ait eski bir yerleşim alanı ile karşılaşılmıştır. Eski Çağda Homonitlerin Yurdu olarak tanımlanan bu yörede Lyrbe, Elite ve Ververit isimli yerleşim yerleri bulunuyordu. Bunu izleyen dönemlerle ilgili kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. Yalnıca, Bostandere kasabası yakınlarında 1970 yılında yapılan kazılarda, Roma dönemine ait tiyatro kalıntıları ortaya çıkmıştır. Bu da yörede Romalıların yerleştiğini göstermektedir.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Anadolu Selçukluları yöreye hakim olmuştur. Eşrefoğulları döneminde, Eşrefoğlu Mübarüziddin Mehmet Bey (1302-1320) zamanında, Horasan’dan Anadolu’ya göç eden ve Veli olarak nitelenen bir aile, dervişleri ile birlikte Küpe Dağı’nın eteklerine yerleşerek Seydişehir’in kuruluşuna ön ayak olmuştur.
İlçenin kuruluşu ile ilgili Osmanlı Salnamelerinden alınan bilgilere göre; Seyit Harun Veli Horasan’dan Konya’ya gelmiş ve Seydişehir ilçesinin bulunduğu yere yerleşmişlerdir.
Eşrefoğullarından sonra Karamanoğulları yöreye egemen olmuş, Fatih Sultan Mehmet Karamanoğlu Beyliği’ni 1465’te ortadan kaldırınca Konya ile birlikte Seydişehir de Osmanlı topraklarına dahil olmuştur. Bundan sonra Seydişehir Konya eyaletinin kaza merkezi olmuştur.
XIX.yüzyıl sonlarında Konya vilayetinin merkez sancağına bağlı bir kaza olan Seydişehir, Kurtuluş Savaşı sırasında Konya’da çıkan Bozkır ve Delibaş ayaklanmalarından zarar görmüştür. Seydişehir Belediyesi 1900’de kurulmuş, Cumhuriyet döneminde de ilçe konumunu sürdürmüştür.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Muallimhane Camisi, Seyyit Harun Camisi, Aşağı Mahalle Camisi, Türbe Camisi, Sofuhane Camisi, Küçük Mescit, Yeni Cami, Şeref Şirin Mescidi, Alaylar Camisi, Hüdaverdi Camisi, Samanpazarı Camisi, Kızılcalar Camisi, Seyyit Harun Türbesi, Seyyid Harun Ailesi Kümbeti, Halife Sultan Kümbeti, Sultan Hatun Türbesi, Şeyh Emin Türbesi, Hacı Yusuf Efendi Türbesi, Alaiyeli Türbesi, Şeyh Abdullah Efendi Türbesi, Seyyid Harun Hamamı, Muallimhane, Seydişehir Kalesi ve Sivil Mimari Örnekleri bulunmaktadır. Ayrıca ilçede; Sakaltutan Mağarası, Susuz Mağarası, Tınaztepe Mağarası, Ferzene Mağarası, Kocakoru Ormanı Tabiat Parkı, Pınarbaşı, Kuğulu Mesire Yeri, Karabulak Çayı gibi doğal oluşumları vardır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.konya.gov.tr adresinden alınmıştır.
