Damat İbrahim Paşa Külliyesindeki Çeşmeler

Nevşehir il merkezinde bulunan Damat İbrahim Paşa Külliyesi’ni, Lale Devri’nin ünlü sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa 1726-1727 yıllarında yaptırmıştır. Yapı topluluğu cami, medrese, imaret, sıbyan mektebi, hamam, kervansaray ve iki çeşmeden meydana gelmiştir.

Yapı topluluğunun çeşmelerinden biri cami avlusunun güney duvarında, diğeri de sıbyan mektebinin avlusunda bulunmaktadır.

Cami Avlu Duvarında Bulunan Çeşme:

Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Külliyesi’nin avlu duvarındaki çeşme silmeler ve bezemelerle dikdörtgen bir çerçeve içerisine alınmış, derinliği az, sivri kemerli bir niş içerisindedir. Kesme taştan yapılmış olan çeşmenin kemeri üzerinde h.1139 (1726) tarihli Şair Vehbi’nin yazdığı kitabesi bulunmaktadır.

Kitabenin mealen anlamı:

Osmanlıların seçilmiş padişahlarının yüzünün suyu
Güzel huyun kaynağı, cömertliğin ve iyiliğin akan çeşmesi
Alemin övüncünün adaşı, Hüsrev Dârâ hizmetçisi

Acem topraklarının fatihi Erdebil-i açan
Yani Sultan Ahmet Gazi ki âlemde ona
Varsa bir adli ve benzeri onun gölgesi ve sembolüdür.

Cihan hükümdar o şahlar şahının mutlak vekili
Seçkin mevkiinin özel akrabası eşsiz vezir
Yani iyi huylu İbrahim Paşa ki

Cömertliğine nispet olur ürün çok az şey sayılır
Zamanı nimet ve iyilik sofrasını seyretti
Adaşı Halil üslubunca aynı olduğunu gösterdi

Asıl toprağı olan bu beldeyi şen kıldı
Çok temiz ve benzersiz bir Nevşehir yaptı
Allah yoluna ayrıca bu çeşmeyi yaptırdı

Hazineden para akıttı, çok susuzu suya kandırdı
İçenler saf suyunu çeşmeyi pek beğendi
Selsebil denilen gözdür hakkında söylenen doğrudur

Bak mermerinde olan altın suyundan olan oluğa
Suyunu altın şerbet ile eş tutsam çok mu olur
Vâkıfının çabasını İskender’e tercih etsem

Ey Vehbi yeter bu gönül çeken çeşme iddiama kanıttır
Suyu geldiğinde içenler tarihini dediler
İbrahim paşa zemzemi zamana parasız akıttı 1139 (1726).

Sıbyan Mektebi Altındaki Çeşme:

Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın 1726 yılında yaptırmış olduğu sıbyan mektebinin avlu dayanak duvarı ile külliyeyi çevreleyen dayanak duvarlarının birleştiği köşededir. Bu çeşmenin de üst kısmında profilli bir saçak vardır. İnce bir profille dikdörtgen çerçeve içerisine alınmış sivri kemerli, derinliği az bir niş içerisindeki çeşmenin kitabesi kemer üzerine yerleştirilmiştir. Çeşmenin yanında, sıbyan mektebi avlu dayanak duvarı üzerinde iki ayrı niş dikkati çekmektedir. Bu nişler içerisinde de hayvanların su içmesi için birer yalak taşı bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu