Pir İlyas
(? - 1433)
Asıl ismi, Şücaeddin İlyas’tır. Gümüşüzade olarak da bilinmektedir. Amasya’da doğmuştur. Yıldırım Bayezid ve Çelebi Mehmed zamanlarında yaşamıştır. Hem dini hem de bilimsel alanlarda eğitim görmüştür.
Ankara Savaşı'ndan sonra Anadolu Timur’un egemenliğine girmiş, Amasya’ya da Melik Nasuriddin Bahtiyar Bey atanmıştır. Fakat Amasyalılar Nasuriddin’i istememişler, bunun üzerine Timur da Amasyalı alimleri imtihana almıştır. Sorduğu sorular, aralarında Pir İlyas’ın da bulunduğu bir grup ilim adamı tarafında yanıtlanmıştır. Aldığı cevaplardan memnun olan Timur, Amasya’nın yönetiminde, Amasyalıların istediği yönde değişiklik yapmıştır. Kendisine gelen heyeti de Sücaaddin İlyas hariç geri göndermiştir.
Sücaaddin Timur’un yanında çeşitli ilimleri araştırmakla büyük bir ün ve itibar kazanmıştır. Timur daha iyi yetişmesi için onu Türkistan’da bulunan Şirvan ailesinin yanına göndermiş, ona ihtiyaçlarını karşılayacak kadar bir maaş bağlatmıştır. Pîr İlyâs'ın Şirvân'a gitmesinden sonra, yeğeni Gümüşlüzâde Celâleddîn Abdurrahmân Çelebi, Amasya müftîsi oldu. Pîr İlyâs, Şirvân'da kâdılık ve ilim öğretmekle meşgûl oldu. Sonra kâdılıktan ayrıldı ve Ârif-i billah Sadreddîn Hayâvî'nin sohbetiyle şereflendi. Onun yanında kırk gün halvette kaldı. Halvet esnâsında; riyâzet, nefsin istediği şeyleri yapmamak, mücâhede, nefsin istemediği şeyleri yapmak ve ibâdetle meşgûl oldu. Daha sonra Amasya’ya dönmüş, Gümüşlü camii’nin yanında bulunan Gümüşlüzâde Dergah’ında talebe yetiştirmiştir. Amasya’da vefat etmiştir.
