Bu sorular cevap bekliyor

Giresun Ziraat Odası (GZO) Başkanı Özer Akbaşlı, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) yağlık fındık kırım ihalesini zarar edeceğini bile bile alanların olduğunu ileri sürerek bunun son derece düşündürücü olduğunu kaydetti.

Akbaşlı, 19 Aralık Cuma günü TMO tarafından 2005-2006 yıllarına ait 30 bin ton eski fındığın bir bölümünün yağlığa ayrılması ve bir bölümünün de 13x15 mm kalibre edilerek piyasada değerlendirilmesi için gerçekleştirilen kırım ihalesine dikkat çekti.

İhale sonucunda, kırılacak 1 kilogram fındığın, kırım işinden bedel alınmayacağına dikkat çeken Akbaşlı, “Çıkan kabuğun kırım karşılığı alınacak, ayrıca üstüne TMO'ya kilo başı 47 YTL bedel ödenmesi taahhüt, beyan ve teminat vermiş olup ihale bu şartlarda sonuçlanarak toplam 4 parti malda 4 ayrı özel sektör firmasında kalmak sureti ile sonuçlanmıştır” dedi.

İhalenin düşündürücü yanlarının bulunduğunu ileri süren Akbaşlı, şunları kaydetti:
“Fındık fabrikalarında sistem, bir vagon üzerinden yapılmaktadır. Bir vagon iç fındık 20 ton kabuklu fındık demektir. Buradan yola çıktığımızda, TMO adına kırılacak olan fındığın, yukarda bahsedilen ihale şartlarındaki kabuk eksi 47 rakamının ne olduğuna bir göz atalım. Ortaya koyacağım rakamlar, şu an Karadeniz Bölgesi’nin tamamında, tüm fındık fabrikalarında gerçekleşen işletme maliyetlerinin en düşükleri dikkate alınarak yapılmıştır.

Bir vagon iç fındık için 20 ton kabuklu fındığın ilgili TMO deposundan, kırma fabrikasına nakliyesi işi 100 YTL'dir. Fabrika kapısına gelen fındığın fabrika ambarına boşaltılması ve 10 ton iç fındık olarak tekrar yüklenmesi işi 200 YTL'dir. Bir vagon fındığın yüzde 40'ı TSE 3075 standartlarına göre, yüzde 60'ı yağlık olarak hazırlanacak. Burada minimum fabrika amele maliyeti (30 amele x 15 YTL + SSK + Vergi) 600 YTL'dir. Fabrika giderleri (elektrik, su, makinist vs.) 50 YTL'dir. Toplamda 20 ton kabuklu fındığın 10 ton iç fındık olarak hazırlanması ve kamyona yüklenmesi için toplamda bir fabrikacının edeceği masrafın bedeli 950 YTL'dir. Ayrıca TMO ya vagon başına ödenecek bedel ise 940 YTL'dir. Şimdi hesabı sadeleştirdiğimizde, 20 ton fındığın kırılması ve 10 ton iç fındık olarak hazırlanıp TMO'ya teslim edilmesi için fabrikacının cebinden bin 890 YTL para çıkacaktır. Peki fabrikacı tüm bu işleri ne için yapacak? 20 ton kırdığı fındığın kabuğu ona kaldığı için. Yani 10 ton kabuk sahibi olacak. Şu anda bir ton kabuk piyasada işçilik ve KDV dahil 180 YTL'ye satılmakta olup 10 ton kabuk bin 800 YTL yapmaktadır.”

FİRMALAR BÜYÜK ZARARA UĞRAYACAĞINI BİLE BİLE İHALEYİ ALMIŞLARDIR

TMO’nun düzenlediği ihalede işi alan firmaların büyük zararlara uğrayacağını, ancak bu zararın bilinçli olarak üstlenildiğini iddia eden Akbaşlı, “Yapılan hesaplamalara göre, kabuk işçiliği ve KDV hesap edildiğinde, kabuğun tonu 140 YTL'ye gelmektedir. Tüm bu hesaplamaların neticesinde, kırma işini üstlenen fabrika, her bir vagon için yaklaşık 500 YTL zarar etmektedir. İhalenin bütününe baktığımızda, 30 bin ton fındığın işlenmesi halinde ortaya çıkacak toplam fabrikacı zararı 750 bin YTL olacaktır. Şimdi burada insanın ister istemez aklına gelen ilk soru, sayın ve kıymetli fabrikacılar bu zararı neden, niçin ve nasıl üstlenmektedirler? Bu sorulara cevap bulmak, aydınlanmak ve en önemlisi bu olumsuz durumun birileri tarafından izah edilmesi gerekmektedir” diye konuştu.

FINDIK KIRIM İHALESİNİ ALANLAR OLUŞACAK ZARARI NASIL KARŞILAYACAKLAR

Fabrikacıların ihale şartlarından doğacak zararlarını nasıl ve nerden karşılayacaklarını da merak ettiklerinin altını çizen Özer Akbaşlı, ihaleyle ilgili olarak cevap arayan soruları şu şekilde sıraladı: “2008 yılı rekoltesinin 804 bin ton ve bazı kesimlerce 900 bin ton olduğunun söylendiği bir sezonun tam ortasında, neden 30 bin ton fındığın kırdırılarak yaklaşık 6 bin ton iç fındığın kalibre edilerek satılmak istendiğidir?

Bundan bir ay önce yapılan ihalede böyle bir şart yokken, bu gün bu şartı öne süren ve olmasını isteyen kimlerdir ve neyi amaçlamaktadırlar? Bu günkü piyasadan temin ve tedarik edilerek yüksek fiyatlara mal edilen 13x15 fındıkların, bu düzen ve bu ihale kanalı ile çok daha ucuza alınmak mı istenmektedir?

2008 yılı sezonunun ortasında, sadece kalibrasyon sıkıntısını yüksek maliyetlerle karşılamak istemeyenler, bu yol ve yöntemle eski fındığa ucuz diye rağbet ettiklerinde, Türk fındığının imaj kaybının hesabını yapmışlar mıdır? Fabrikalarda işlenecek olan bu fındıkların, kontrol mekanizesi nasıl, kimler tarafından ve hangi şartlarda sağlanacaktır? Bir önceki ihalede kabuk eksi 6 veren firma, bu ihalede kabuk eksi 47 vererek, ihaleyi almıştır. Bu geçen bir aylık süre içersinde ne değişmiştir? Kabuk fiyatlarımı çok yükselmiş, yoksa işçi ücretlerimi düşmüştür? İhale kazanan 4 taşlı bir fabrikacı, 3 taşında eski, 1 taşında yeni fındık mı kıracaktır?

En önemlisi ise yukarda bahsettiğim, fabrikacıların ihale şartlarından doğacak zararlarını nasıl ve nerden karşılayacaklarıdır?”