Giresun’un Görele ilçesine bağlı Maksutlu Köyü Dikmetaş mevkiinde 1916–1918 yıllarında Rus ve Ermeniler’le yapılan muharebelerde kurşuna dizilerek şehit olan ve yaklaşık 20-30 kişi olduğu tahmin edilen köylü mezarının bulunduğu Maksutlu Şehitliği’nde bilimsel kazı çalışmaları başlatıldı.

Çalışmalara Giresun Müzesi Müdürü Arkeolog Hulisi Güleç, Giresun Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Oktay Karaman, Giresun Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. İsmail Kıvrım, Emekli Edebiyat öğretmeni ve araştırmacı yazar Hayrettin Günay ile Maksutlu Köyü Muhtarı Erkan Karal katıldı.

Kazı çalışmaları ile ilgili bilgi veren Giresun Müzesi Müdürü Arkeolog Hulisi Güleç, 1916–1918 yıllarında Rus askerleri içersindeki Ermeni askerler tarafından Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki Müslüman Türk köylerinde yağmalama hatta katliamlar yapıldığını hatırlattı. Onlardan birisinin de Görele ilçesine bağlı Maksutlu Köyü Dikmetaş Mevkiinde yaşandığını kaydeden Güleç “Bu köy ve çevre köylerden 20–30 genci toplayarak ‘size yol yaptıracağız. Yiyecek, içecek ve para vereceğiz’ diyerek Dikmetaş mevkiine getiriyorlar. Ancak Rus ordusu içersindeki Tatar askerler gençlere öldürülmek için getirildiklerini ve fırsat bulurlarsa kaçmalarını söylüyorlar. Bir kısmı kaçıyor ancak bu bölgeye geldiklerinde yaşları 15 ila 20 yaş arasındaki diğer gençleri bu bölgede öldürülüyor ve buraya defnediyorlar. Muhtemelen 20 kişi olduğu söyleniyor. Ancak kazıya başladığımız ilk anlarda ilk kemikler çıkmaya başladı. Bizde tahmin ediyoruz ki burada en az 20 kadar şehit var. Ayrıca toplu mezardan başka bir de tek bir ceset olmuş onu da toplu mezarın hemen yanına gömmüşler. Kazımız sonuca ulaşana kadar devam edecek“ dedi.

Giresun Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Oktay Karaman ise yapılan kazı ile ilgili verdiği bilgide “2004 yılında 81 vilayetimizde İçişleri Bakanlığı talimatı ile bir komisyon kurulmuştu bizde Giresun vilayeti komisyonunda Giresun Üniversitesi görevlisi olarak yer aldım. 2004 yılında Maksutlu Köyü’ne gelerek tespit ettik. 6 yıldır buranın açılmasını bekliyorduk o zamanki talebimiz de bu olmuştu. Nihayet bu gün bu olayı burada gerçekleştiriyoruz” diye konuştu.

MAKSUTLU’YA ANIT MEZAR PROJESİ

Ruslar’ın 1. Dünya Savaşı’nda Harşit Vadisi’ne kadar ilerlediğini hatırlatan Karaman “Kazı yapılan bu bölge de Rus işgali altında kaldı. Bu işgal yaklaşık 18 ay kadar sürdü. 18 aylık bu süreçte Rus Ordusu’nda görev alan Ermeniler, bölgede yaşayan azınlıkta da olsa Ermeniler ve Rumlar’ın kışkırtmaları ile Karadere, Sağlık ve Maksutlu köylerinin erkek nüfuslarını buraya toplayarak tarihi kaynakların ve kişilerin verilerine göre ‘Size yol yaptıracağız ve karşılığında ücret vereceğiz’ şeklinde bir takım kandırmalarla buraya toplanıyorlar ve burada kurşuna diziliyorlar ve bu katliam işgal yıllarında devam ediyor. İşgalden sonra ise toplu mezarlar burada mevcut köylü gelerek buradan bir iki ceset çıkartıyor ve müstakil olarak defnediliyor fakat köyün yaşlılarından birisi ‘bırakınız onlar orda kalsınlar’ diyor ve bu ifade üzerine günümüze kadar burası etrafı Karataşlar’la çevrilerek toplu mezar haline getiriliyor. Bizim en büyük arzumuz, gerçekleri açığa çıkararak buranın bir anıt mezar haline getirilmesini sağlamak“ ifadelerini kullandı.

Kazı çalışmaları sırasında görevlendirilen Emekli Edebiyat öğretmeni, araştırmacı ve yazar Hayrettin Günay ise “Benim dinlediğim birinci tanık burada kurşuna dizme olayında kurtulan Ali Gör adında bir amcamız vardı. Ondan dinlediğim ‘size ekmek vereceğiz, para vereceğiz’ diyerek kandırıp buraya getiriyorlar ve burada kurşuna diziyorlar. Ali amcamız elini çözerek karşısındaki askerin de göz yummasından yararlanarak bu olaydan kurtulan tanıklardan birisiydi. Buranın şehitlik olması için ilk yazan benim. Şu anda burada yapılan bu kazı olayı beni çok sevindirmiştir. Nihayet yıllarca verdiğimiz mücadele gerçekleşiyor“ şeklinde konuştu.