Sabahattin EYÜBOĞLU   (1908-1973) 

Yazar. Akçaabat’ta doğdu. İlkokulu Kütahya’da ortaokul ve Liseyi Trabzon’da okudu.Açılan sınavı kazanarak öğretim üyesi yetiştirilmek üzere Fransa’ya gönderildi (1928). Dijon Üniversitesi’ni bitirdi. Roman Dilleri üzerine öğrenim gördü. Yurda dönünce İ.Ü Üniversitesinin Romanoloji Bölümü’ne Doçent oldu (1933).

Başka okullarda da Fransızca sanat tarihi dersleri verdi.Tan gazetesinde sanat yazıları yazmaya başladı. Fransız Uygarlığı adlı yapıtı çevirdi (1936) Çevirileriyle ün yaptı, Tercüme Bürosu başkan vekilliği ve talim terbiye kurulu üyeliğinde bulundu. İnsan dergisi kurucuları, yazarları arasına katıldı (1937).

Birinci Maarif Şurası’na katıldı. Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nde Batı edebiyatı derleri verdi (1942). Köy Enstitüleri dergisinin çıkarılışına öncülük etti. Pertev Boratav, Mustafa Nihat, Cevdet Kudret’le liseler için Türkçe Derleri I, II, III’ü hazırladı. 

Montaigne’den, Moliere’den, Musset’ten çeviri yaptı. Reşat Şemsettin bakan olunca, önceki görevlerinden ayrılıp bakanlık müfettişi oldu (1946), Paris’e gönderildi (1947). Dönüşünde Orhan Veli ile arkadaşlarıyla Yaprak dergisini çıkardı (1948). İstanbul Üniversitesi öğretim görevlisi oldu, Teknik Üniversitede sanat tarihi okutmaya başladı. Üniversite film merkezinde arkadaşlarıyla belgesel filmler hazırladı.27 Mayıs 1960’tan sonra, 147’ler arasında üniversiteden uzaklaştırıldı. Daha sonra İstanbul teknik Üniversitesi’nde çalışmayı sürdürdü. Buradan emekli oldu. 

Tonguç’a Kitap imecesinde çalışanlarla birlikte imece dergisini kurdu (1961). Yeni Ufuklar dergisinde yazdı. Vedat Günyol’la Babeuf’tan çevirdikleri Devrim Yazıları toplatıldı, yargılandılar (1965), ve aklandılar. 12 Mart döneminde Komünist örgüt kurmakla tutuklandı, aklandı. 

Eserlerinden bazıları:

Bilmeceler (inceleme), Devlet (M.A.Cimcoz’la, TDK Çeviri Ödülü, 1959), Avrupa Resminde Gerçeklik Duygusu (M.Ş.İpşiroğlu ile, 1952), Fatih Albümüne bakış (M.Ş.İpşiroğlu ile birlikte, 1952), Mavi ve Kara (1961), Yunus Emre’ye Selam (1966, Fransızca çeviri 1974), Sanat Üstüne Denemeler (1974), Pir Sultan Abdal (1977), Gökyüzü Mavi Kaldı (Yaşar Kemal ile birlikte, 1978).
Önemli Belgesel Filmleri; Hitit güneşi (Prf.İpşiroğlu ile birlikte, Berlin Film Festivalinde gümüş madalya, 1959), Siyah Kalem, Göreme, Anadolu’da Roma mozaikleri, Ana Tanrıça.