Çaykara Genel Bilgi
Karadeniz Bölgesi'nde Trabzon İline bağlı bir ilçe olan Çaykara, kuzeyinde Dernekpazarı, doğusunda Hayrat ilçeleri, güneydoğusunda Rize, güneyinde Bayburt, güneybatısında Gümüşhane illeri, batısında da Köprübaşı ilçesi ile çevrilidir. Trabzon'un en uzak ilçesi olan Çaykara, kıyıdan 30 km. içeride, Solaklı ve Yeşilalan Derelerinin birleştiği vadide kurulmuştur. İl merkezine 76 km. kıyı şeridi olan Of İlçesine 24 km. Bayburt İline 60 km. ve Dernekpazarı ilçesine 7 km. uzaklıktadır.
Yüzölçümü 637 km2, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 35.435'tir.
İlçe toprakları engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Güneyde Trabzon-Rize dağlarının uzantısı olan Soğanlı Dağları yer alır. Sarp ve geçit vermeyen bu dağlar üzerindeki buzullar vadiden 800-900 m. aşağıya sarkarak akarsuları beslerler. İlçe merkezini Bayburt iline bağlayan Soğanlı (Dağ Geçidi) vardır. Bu geçit Eylül ayının sonunda kar yağması ile kapanır ve ancak haziran ayında ulaşıma açılır. Soğanlı geçidinin doğusunda yer alan Sarıkaya, Karakaya ve Haldızen dağları 3.000 metrenin üstüne çıkan yükseltilere sahiptir ve geçit vermezler.Bunların üzerlerinde çok fazla buzul ve buzul göllerine rastlanır. Bu göller; Balık, Aygır, Kara, Sarı, Pirömer, Buzlu, Koyun, Dipsiz, Hatalan, Sırri ve Kazıklı en önemli olanlarıdır. Bu göller buzul suları ile beslenir. Bu göllerden toprak kayması sonucu meydana gelen Uzungöl İlçe merkezine 25 km. güneydoğuda ve çam ağaçları ile kaplı bir alanda olup, turistik bir merkezdir. Göl alabalığı ile ünlenmiştir.
Çaykara orman bakımından zengindir. Bu ormanlarda, yüksek kesimlerde ladin’in çeşitleri, yükseklik azaldıkça gürgen, kestane ve kızılağaç türlerine rastlanmaktadır. İlçede tarım yapılan arazi çok azdır. Arazinin eğimli oluşu sürekli toprak kaybına neden olur. Tahıl çeşitleri arasında en çok mısır yetiştirilir. Endüstri bitkilerinden fındık ve çay üretilmektedir. Fakat bunlar halkın geçimini yeterince sağlayamadığından burada yaşayanların çoğu göç etmiştir. Hayvancılık köylerdeki otlak arazinin yetersizliğinden az bir miktarda yapılmaktadır. Eskiden halkın yaşamında önemli yeri olan yaylacılık günümüzde önemini korumakla birlikte, dinlenme ve tatil yapmaya elverişli yerler olmuşlardır.
İlçe ismini değirmenlerin yanında akan akarsudan almıştır. Trabzon ile birlikte M.Ö. VI.yüzyılda Medlerin, M.Ö. 550'den sonra da Perslerin eline geçmiştir. Roma ve Pontos orduları arasındaki savaşlara sahne olmuş, M.Ö. 66'dan sonra da Roma İmparatorluğu'nun hakimiyetinde kalmıştır. MS.395'den 1204 yılına kadar Bizans sınırları içerisinda kalmış, 1204 -1461 yılları arasında da Trabzon Rum İmparatorluğu'nun egemenliğini tanımıştır. Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılmıştır (1461).
Cumhuriyet döneminde önceleri Of'a bağlı bir bucak olan Çaykara 1948 yılında ilçe konumuna getirilmiştir.
İlçede eski eser olarak Nerkoz Camisi dışında başka bir yapıya rastlanmamaktadır. Bu yapı XVIII.yüzyılda ahşap bir mescidin yerine yapılmıştır. Sultan Murat Yaylası'nda I.Dünya Savaşı'nda Ruslarla yapılan savaşlara ait siperler ve şehirlerin mezarları bulunmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.caykara.gov.tr adresi ve Yılmaz Ergüvenç resim arşivinden alınmıştır.
