Asaletin simgesi baston
Yüzyıllardır kullanılan ve 'asaletin simgesi' olarak bilinen baston, ülkemizde patentli olarak Zonguldak'ın Devrek ilçesinde yapılıyor. Merhum Münteka Çelebi'nin oğlu Rüştü Çelebi, Devrek'te baston işini profesyonelce sürdüren kişiler arasında yer alıyor. Asıl mesleği avukatlık olan ve "baba mesleğinden kopamadım" diyen Rüştü Çelebi, "Devrek bastonunun fiyatları 19 YTL' den başlayıp, 20 bin YTL'ye kadar çıkıyor.
Türkiye'de başta Kenan Evren, Süleyman Demirel, Turgut Özal, Erdal İnönü olmak üzere siyaset ve sanat camiasına bastonlar gitmiştir. ABD başkanları George Bush ve Ronald Reagan'a, İngiltere eski Başbakanı Margaret Thatcher'a, Rusya eski Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'a, Pakistan'ın merhum Devlet Başkanı Ziya Ül Hak'a, Pakistan'ın eski Başbakanı Butto'ya, KKTC 1. Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş ve KKTC eski Başbakanı Derviş Eroğlu'na hediyelik bastonlar verildi. Hala da dünyanın dört bir tarafına bastonlar gönderiyoruz. Bu da Devrek bastonunun ne kadar önem taşıdığını göstermektedir" dedi.
İHA muhabirinin edindiği bilgilere göre sadece ihtiyarlıkta kullanılan bir dayanak olmayan bastonu (asa), Osmanlı beyleri ve paşaları da bir asalet simgesi olarak kullanıyordu. 1892 tarihini taşıyan Kastamonu salnamesi, Devrek'te Osmanlı döneminde bastonculuğun bir zanaat kolu olarak yaşamış olduğunu kanıtlıyor.
Bilinen ilk baston ustası olan Ali Ziya Efendi, askerliğini yaptığı sırada Mısır'da İngilizlere esir düştü. Esareti sırasında İngilizlerin şemsiyelerini tamir eden Ali Ziya Efendi giderek baston, asa ve pipo yapımına yöneldi. Marangoz olduğu için eli bu işe yatkın olan Ali Ziya Efendi, Devrek'e döndüğünde tüm bilgisini; ruh ve düşünce dünyasıyla birleştirerek ortaya döktü ve birikimini yeni nesillere aktardı.
Böylece ortaya çıkmaya başlayan Devrek bastonu, 1933 yılında Zonguldak'ta düzenlenen tasarruf ve yerli malı haftasında Aziz Salman ustanın bastonlarını sergilemesiyle geniş bir topluluğa hitap edecek biçimde yöre dışına ilk çıkışını yaptı.
1950'li yıllarda İzmir Fuarı'na katılımın sağlanmasıyla tanıtım işi yaygınlaştı. Devrek bastonunun önde gelen ustalarından Münteka Çelebi'inin bastonları kendi ifadesine göre, Topkapı Müzesi'nde sergilenen ender sanat ürünleri arasında yer aldı.
Baston ustaları, Karabük ilinin Yenice ilçesi ile Bolu'nun Mengen ilçesi arasındaki 70 km'lik bir orman sınırında yetişen kızılcık ağacının, Devrek bastonu yapımına uygun olduğunu belirtiyor. İşlemede kullanılan malzemelerin törpü, eğe, sistire ve zımpara ile hayal gücü olduğunu belirten ustalar, renk vermede ise kezzap, zift ve toz boyadan yararlanıldığını kaydediyor.
El işi olduğu için bastonların sınırlı sayıda ve birbirlerinden farklı olduğunu anlatan baston ustaları, "Ürün ne kadar uğraş verilirse verilsin, mutlaka farklılık içerir. Bu nedenle Devrek bastonunun her biri tektir. Ne kadar istense de ikinci bir benzeri yapılmayacak ürünlerdir" diyor.
