Ayva, hurma ve zeytin ağaçlarının eşliğinde yolculuk pek güzeldi. Küçük köylerden, zahire dükkanlarının önünden geçtim. Bu açık hava müzesi gibi kasaba, ilk görüşte insanı vuruyor. İnsanlar birbirlerine selam veriyor. İznik, sakin, küçük ve eski...

İznik, MÖ 316 yılında Antigonius tarafından kuruldu. General Lysimakhos, MÖ 301'de şehri alıp karısının adını verdi: Nicaia. Kral Zipoites zamanında adına altın sikkeler basılan şehir, Roma İmparatorluğu döneminde Nicaea adını aldı.

Doğu Roma İmparatorluğu'nun en önemli şehirlerinden biri oldu. Kiliseler, sarnıçlar, su yolları yapıldı bu dönemde. Hıristiyan alemi açısından önemli olan "Ekümenik konsiller"e ev sahipliği yaptı. Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Nicaea'yı 1075'te aldı ve beş yıl sonra Selçuklu Devleti'nin başkenti yaptı. Şehrin adı artık İznik'ti.

Tarih, karanlık ağlarını örmeye devam etti. 1097 Haziran'ında 1. Haçlı Ordusu şehri kuşattı. İznik Bizanslılara geçti, böylece "2. Bizans Dönemi" başladı. Tam 57 yıl boyunca, Bizans İmparatorluğu'nun yönetim merkezi oldu.

İznik'in Osmanlı yönetimine geçmesi, 1331'de, Sultan Orhan Bey zamanında gerçekleşti. Camiler, medreseler, hanlar, hamamlar yapıldı. İstanbul'dan Anadolu'ya uzanan yolda, kervanların konaklama merkezi oldu. Birçok ulema ve şair yetişti. Çağın ünlü alimleri, İznik medreselerinde ders verdi. İstanbul'un fethiyle de şehir önemini yitirdi.

İZNİK ÇİNİLERİNİN BÜYÜSÜ

1648'de Şam'a giderken İznik'e uğrayan Evliya Çelebi, "Burada insanı hayretler içinde bırakan bukalemun nakışlı öyle çiniler işlenir ki, tarifinden dil acizdir" demiş. Yıl 2005, ben derim ki bu çinilerin tarifinde diller gerçekten de aciz!
Sokaklar geçiyorum, tarihten sayfalar çeviriyorum. Dönemlerden biri bitiyor, biri başlıyor. Elinde zerzevat dolu sepetiyle pazardan dönen çarşaflı, yaşlı bir kadını takip ediyorum. Tabelalardan, İstanbul Kapı'ya gittiğimi anlıyorum...

İstanbul Kapı'yı dolaşıp hemen karşısındaki Adil Can-Nursan Atölyesi'ne giriyorum. Adil Can Güven 35 yıllık seramikçi. Eşi de kendi de alaylı. "İznik birçok uygarlığın beşiği olmuş, bu yüzden de Anadolu sırlı seramiklerinin en güzel örneklerini vermiş" diye anlatıyor. "İznik çinisi çok çok zor. Bu işin 'ben yapıyorum'u olmaz. Önce malzemeyi bulmak lazım. Biz, Anadolu seramiklerini renk, form, desen olarak dejenere etmeden, geleneksel şekilde yapan bir atölyeyiz."

Adil bey ve Nursan hanımdan ayrılıp kendimi şehrin sokaklarına atıyorum. Ne kadar çok görülecek şey var, bir güne sığdırmak oldukça zor. Ayasofya, İstanbul Kapısı, Yeşil Cami, Abdülvahab Tepesi...

Hem tarih hem dinlenme; hem göl kenarı yürüyüşü hem insanca birkaç gün yeri İznik. Kalıntılar arasında dolaştım, çarşıda insanları seyrettim. Müzeyi gezdim, pazardan mandalina aldım. Bir gün diye gidip iki gün geçirdim, bir küçücük çini parçası almaya fırsat bulamadığımı dönüş yolunda anladım.

NASIL GİDİLİR?

İmkanınız varsa, arabayla gitmenizi tavsiye ederim. Eskihisar-Topçular feribotlarıyla karşıya geçin. Araç başı 25 YTL. Sonrasında Yalova'dan 60 km. Otobüsle gitmek isterseniz, İstanbul-İznik otobüs seferleri var, kişi başı 15 YTL. Ağatur tel: (0224) 757 15 17

NE YAPILIR?

MS 787'de, İznik 2. Konsülü'nün toplandığı, şehrin tam ortasındaki Ayasofya'yı ziyaret edin.
Şehrin dört ana kapısını; İstanbul, Yenişehir, Lefke ve Göl kapılarını görün.

İznik-Orhangazi karayolundaki Taş Köprü'yü mutlaka görün.

Elbeyli kasabasındaki, MS 4'üncü yüzyıldan günümüze kalan Yeraltı Mezarı'nı gezin. Freskler inanılmaz.

İmparator Jüstinyen'in 530'lu yıllarda yaptırdığı su kemerlerini kaçırmayın.

Yeni Mahalle'deki Vaftizhane, Koimesis ve Hagios Tryphon kiliselerini görün. Kiliseler yıkıntı halinde, ama neye benzediklerini hayal gücünün de yardımıyla kestirmek mümkün.

Çandarlı Halil Hayrettin Paşa tarafından 1378-1392 yılları arasında yaptırılan Yeşil Cami, olağanüstü bir yapı. Tek kubbeli caminin taş işçiliği olağanüstü.

İznik Müzesi aslında Nilüfer Hatun İmareti olarak yaptırılmış. Arkeolojik kalıntılar, lahitler, levhalar, vaftiz havuzları; insan kendini kaybediyor.

İznik'te inşa edilen ilk cami olan Hacı Özbek Camii'ni mutlaka ziyaret edin. İlk kez kare ve minaresiz bir cami gördüm. Çok basit ve çok güzel duruyor.

Yakup Çelebi Camii ve Medresesi bir mimarlık şaheseri. Taş ve tuğlanın zarafetine hayran kalacaksınız.

Kırgızlar Türbesi'ni ziyaret edin. Kalem işi süslemelerinin çok değerli olduğunu anlayacaksınız.

Şehirde birçok hamam var ve bir kısmı hâlâ işlevini sürdürüyor. Gitmişken "bir ter atayım" derseniz, iyi bir fikir olabilir.

Orhangazi yolunda, göl kenarında olağanüstü bir köy var: Çakırca köyü. Kahvesi, insanları, evleri; sanki bütün köy gülümsüyor. Bolca vakit ayırın.

Abdülvahab Tepesi'nden şehri seyretmeden dönmeyin. Benim kaldığım günler hava çok soğuk ve kapalıydı. Pek manzara keyfi yaşayamadım ne yazık ki.

Göl kenarında uzun uzun yürüdüm. Eşofman ve spor ayakkabı götürmekte fayda var. Bir de çok kalın bir mont. İklimi bir hayli sert.

Benim düştüğüm kararsızlığa düşmeyin. Birçok çinici var, gözünüze kestirdiğiniz bir parça olursa alın. Fiyatlar makul.

İstanbul Kapı'nın hemen karşısındaki Adil Can-Nursan Atölyesi'ni ziyaret edin. Eserleri gerçekten çok güzel. Tel: (0224) 757 65 29

NEREDE KALINIR?

İznik Vakıf Konuk Evi: Göl kenarında. Kişi başı, kahvaltı dahil 60 YTL. Tel: (0224) 757 60 25

Aydın Otel: Merkezde. 2 kişi oda-kahvaltı 55 YTL. Tel: (0224) 757 76 50

Çamlık Motel: Göl kıyısında, çok şık. İki kişi kahvaltı dahil 80 YTL. Tel: (0224) 757 12 11

Babacan Otel: Tek kişi 20, iki kişi 35 YTL. Kahvaltı yok. Ayasofya'ya çok yakın. Tel: (0224) 757 12 11

NE YENİR?

Karavides denen karidesler, yayın ve sazan balıkları... Zeytinin tadı bir başka. Domates-salatalık bile, hem de bu mevsimde, bu kadar mı lezzetli olur! Çamlık Motel'in lokantası güzel. Ama en çok, hiçbir özelliği olmayan Konak Lokantası'nı beğendim. Çarşı içinde. Tek parmağı olmayan, inanılmaz saygılı bir garson var. Yine İznik'e gitsem, karnımı doyurmak için ilk uğrayacağım yer Konak Lokantası olur. Tel: (0224) 757 13 07

Fatih Türkmenoğlu / Milliyet

Yayın Tarihi : 4 Aralık 2005 Pazar 14:55:07