Nilüfer Hatun İmareti

Nilüfer Hatun İmareti

Sultan Orhan Gazi’nin eşi Nilüfer Hatun İznik’te 1388 yılında bir zaviye- imaret yaptırmıştır. Yeşil Cami’nin kuzeybatısında, Müze, Türbe ve Lefke sokaklarının bulunduğu yerde olan imaret günümüzde İznik Müzesidir.

İmaretin doğu cephesindeki giriş kapısı üzerinde üç satırlık, 48x151 cm. ölçüsünde bir kitabesi bulunmaktadır. Bu kitabede Sultan Murad’ın (1362-1389) annesi Nilüfer Hatun için 1388’de bu imaretin yapılmasını emrettiği belirtilmiştir.

Kitabenin Türkçe’si:

Bu mamur olarak sürecek olan mübârek ve şerefli imaretin yapılmasını büyük hükümdar, kerem sahibi Hakan
Sultan oğlu Sultan, Orhan’ın oğlu Murad emretti. Annesi merhume ve makfure
Nilüfer Hatun için yedi yüz doksan senesinin Cumade’l-evvelinin başında.

İmaret doğu-batı doğrultusunda peş peşe uzanan giriş ve ibadet mekanı ile buna bitişik kuzey yönündeki iki yan kanat ve önündeki son cemaat yerinden meydana gelmiştir. Yapı bir bakıma yan mekanlı, ters T planlı yapılar grubundandır. Kare mekanlı giriş pandantifli bir kubbe ile örtülmüştür. Bu kubbenin ortasında yuvarlak bir aydınlık feneri vardır. Buradaki giriş kapısının iki yanında da iki pencere bulunmaktadır. Giriş mekanından sonra 0.63 m. yüksekliğinde doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı bölüm kemerle ikiye ayrılmıştır. Bunlardan doğudaki bölümün ortasında sekiz dilimli, batısında da yuvarlak kubbeler bulunmaktadır. Büyük kubbeli kısımdan sonraki bölüm mescit bölümüdür. Burası bir kemerle ayrılmış ve üzeri iki küçük kubbe ile örtülmüştür. Mihrap girişin karşısında olmayıp, kıbleye yönelik sol duvarın ortasındadır. Ancak yapının son onarımı sırasında imaretin bu özelliği dikkate alınmamış, duvar sıvanmış ve mihrap ortadan kalkmıştır. İmaretin kuzey ve güney doğrultusundaki dikdörtgen yan kanatlar, kemerlerle kareye dönüştürülmüş ve üzerleri Türk üçgenleri ile geçişi sağlanan kubbe ile örtülmüştür. Aynı zamanda bu kubbeli ve ocaklı bölümler zaviyenin misafir odaları olarak da nitelenebilir. Batı ve yan duvarlarında altlık ve üstlük olmak üzere birer pencere bulunmaktadır. Doğu duvarında ise ocak nişi ile mazgal pencereler vardır.

 

Nilüfer Hatun İmareti

İmaretin önünde, kuzey-güney doğrultusundaki dikdörtgen son cemaat yeri, iki taraftan yan kanatların bir bölümünü açıkta bırakmıştır. Cephelerde tuğla ve taşlardan oluşturulmuş çeşitli motifler dikkati çekmektedir. Ayrıca giriş cephesindeki pencerelerin kemerleri testere dişi şeklinde frizlerle çevrilmiştir. Bunların alınlıkları kesme taş ve tuğladan motifler içermektedir. İçlerinden bir tanesi de dama taşı şeklindedir. Ayrıca zengin biçimde alçı kabartmalara da rastlanmaktadır.

XIX.yüzyıl sonlarına kadar imaret işlevini sürdüren bu yapı, İznik’i Yunan işgali sırasında büyük ölçüde tahrip olmuştur. Cumhuriyet döneminde bir süre depo olarak kullanılmış, bu arada onarılmış, binanın çevresini kuşatan ekler ortadan kaldırılmış ve bugünkü görünümünü almıştır. Kültür Bakanlığı’nca 1955 yılında müze olarak ziyarete açılmıştır.

Kenthaber Kültür Kurulu