Enez Genel Bilgi

Marmara Bölgesi’nin Trakya kesiminde, Edirne İli’ne bağlı bir ilçe olan Enez’in, kuzeyinde İpsala, doğusunda Keşan ilçeleri, batı ve güneyinde Ege Denizi, kuzeyinde de Yunanistan bulunmaktadır. Enez Meriç Irmağı’nın Ege Denizi’ne döküldüğü bir yarımadanın üzerinde yer alır. Oldukça geniş tabanlı vadiler ve bunların etrafındaki alçak tepelerden oluşur. İlçenin doğusunda batıya doğru uzanan Işıklar Dağının uzantısı olan Koru Dağları, bu arazi ortasında yeniden yükselir ve 385 m. yüksekliğindeki Hisarlık Dağını oluşturur. İlçenin en önemli akarsuyu Türkiye ile Yunanistan arasındaki doğal sınırı oluşturan Meriç Nehri’dir. İlçe topraklarının büyük bir bölümü alüvyonlarla kaplıdır. Bu vadilerde yer yer küçük ovalar bulunmaktadır. Bu ovaların en büyüğü Yenice Ovası ile, bir bölümü Enez topraklarında bulunan İpsala Ovası’dır. Ayrıca ilçe topraklarında irili ufaklı göller bulunmaktadır. Zaman zaman bataklığa dönüşen bu göllerin başında Gala Gölü gelmektedir. Dalyan, Taşaltı, Tuzla ve Bücürmene de diğer göllerdir. Yüzölçümü 458 km2 olup, toplam nüfusu 11.929’dur.

İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Topraklarında buğday, ayçiçeği, arpa ve susam ekilir. Az miktarda da pirinç, fasulye, nohut, şeker pancarı, elma, armut yetiştirilir ve bağcılık yapılır. Hayvancılıkta koyun ve sığır yetiştirilir. Peynir üretimi, bir tür kaşar peyniri olan kaşkaval ihraç ürünlerinin başında gelmektedir. Ayrıca Meriç Nehri’nin çevresinde balıkçılık yapılır.

Enez’de tarihin erken dönemlerinden itibaren yerleşmeler peş peşe birbirini izlemiştir. Anadolu’dan başlayarak kıyı boyunca Balkanlara ulaşan kara yolu üzerindeki bu yerleşim, aynı zamanda Batı Karadeniz kıyı kentleriyle Anadolu arasındaki ulaşımı sağlamıştır. Bütün bunların yanı sıra Taşoz’dan Çanakkale’ye kadar uzanan bölgenin tek doğal limanı olma özelliğine de sahiptir.

Antik Çağda Ainos olarak bilinen Enez’in kuruluşuna ait, tarihi kaynaklarda değişik kayıtlar bulunmaktadır. Ainos adına ilk kez Homeros’un ünlü eseri İliada Destanında rastlanmaktadır. Homeros, bu eserinde Enez’den bir Trak şehri olarak söz etmektedir. Aynı şekilde Antik Çağ yazarlarından Strabon, Homeros’un görüşüne katılarak, Enez’in Trak kralı Poltys’ten dolayı, Poltyobria olarak adlandırıldığını yazmaktadır. kentin akropolünü oluşturan bugünkü kale içinde yapılan arkeolojik kazılarda M.Ö.4000.-3000. yıla tarihlenen çömlek kalıntıların bulunması, buradaki yerleşimin Kalkolitik çağa kadar gittiğini kanıtlamaktadır. Ancak, Antikçağ tarihçilerine ve kaynak niteliğindeki diğer belgelere göre Enez (Ainos), ilk kez Aioller, daha sonra Mitilene (Midilli) ile Kymeliler tarafından koloni olarak kurulmuş ve M.Ö.VII.yüzyıldan itibaren Eski Yunan kültürü çerçevesinde bir şehir devleti (Polis) olarak gelişmiştir. Bazı antik kaynaklar Ainos’un Odesseus’un arkadaşı Gencus’un kardeşi tarafından, diğerlerinde ise, Aineas şehrin kurucusu (Eponoymos) olarak gösterilmektedir. 1971 yılından itibaren kale içinde ve dışında yapılmaya başlanan kazı ve sondaj çalışmalarından ele geçen çeşitli buluntular ile kale girişinin 30 m. doğusunda yapılan inşaat temeli kazısında, M.Ö.VI.yüzyılın sonlarına tarihlenen dört adet Aiol sütun başlığının bulunmuş olması, söz konusu edilen tarihi bilgilerin en önemli kanıtlarıdır.

Enez, MÖ.VI.yüzyılın sonlarında, Pers Kralı Darius’un 513 tarihinde yaptığı İskit seferinden sonra kısa bir süre için Pers egemenliğine girmiştir. M.Ö.V.yüzyılda Pers-Yunan savaşlarında Kserkes Çanakkale Boğazı’ndan Trakya’ya geçtikten sonra ordusu ile birlikte Enez üzerinden Yunanistan’a yürümüştür. Bu tarihe kadar bağımsız bir şehir devleti olan Enez, Salamis savaşından sonra (M.Ö.480/479) Attik-Delos Deniz Birliğine girmiştir. Enez’in Eski Çağda erişmiş olduğu kültür düzeyini M. Ö.V.yüzyılda bastırdığı sikkeler, plastik eserler ve keramik eserlerde de görmek mümkündür. Zenginlik ve kültür düzeyinin bütün Antik Çağ boyunca koruduğunu, Geç Antik Çağda da bu seviyenin düşmediği, günümüze ulaşan kalıntılardan anlaşılmaktadır.

Antik Çağ tarihçiler, Darius, Kserkes ve Büyük İskender’in ordularını buradan geçirdiğini yazmışlardır. Helenistik Çağda (MÖ.300-MS.20) III.Antiochos ve onu mağlup eden Romalılar da yine aynı yolu izlemişlerdir. Orta Çağ’da Hun, Got, Slav ve Bulgar akınları yörenin askeri yönden gelişmesine de neden olmuştur.

Bizans döneminde Enez, İmroz (İmbros) ve Semadirek (Somathrake) adalarını içerisine alan bir prensliğin merkezi durumunda idi. XIV.yüzyılın ortalarında İoannes Kantakuzenos VI. (1347-1354) ile Ioannes Palaiologos V. (1341-1391) arasında süren iç çatışmalarda Ainos, Palaiologoslara sadık kalmıştır. Bu arada VI.Ioannes, Palaiologos’un (1347-1354) kız kardeşi Maria Palaiologos’un Cenevizli Francesko Gattalusio ile evlenmesi üzerine Cenovalılara çeyiz olarak verilmiştir.

Enez, Lala Şahin Paşa’nın Rumeli seferinden sonra, bağımsızlığını bir süre daha devam ettirmiştir. Çevresindeki kentler Osmanlı egemenliğine girmiş, ancak Enez’e dokunulmamıştır. Büyük olasılıkla Enez, Osmanlılara haraç vermiş ve böylece bağımsızlığını korumuştur. İstanbul’un fethinden sonra Yunus Bey komutasındaki Türk donanması Enez’e doğru yelken açmış, Fatih Sultan Mehmet de kara ordusu ile gelerek kenti kuşatmıştır. Karadan ve denizden kuşatılan Enez 1456’da teslim olmuştur.

Osmanlı yönetiminde Enez zengin bir ticaret kenti olmuştur. Kaledeki Ayasofya camiye çevrilmiş, kentteki diğer kiliseler burada yaşayan Hıristiyan halkın ibadeti için olduğu gibi bırakılmıştır. Venedikli Nichola da Canala 14 Temmuz 1469’da Selanik kıyılarına Limni ve İmroz adalarına oradan da Enez’e saldırmıştır. Enez’deki Türk ve Hıristiyanlar öldürülmüş, şehir yağmalanmış ve yakılmıştır. Sultan II.Beyazıt zamanında yeniden Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1953 yılında ilçe konumuna getirilmiştir.

Enez’de günümüze gelebilen tarihi eserler: Ayasofya Kilisesi, Has Yunus Kaptan Türbesi, Enez Kervansarayı ve Enez Kalesi'dir.
 

Kenthaber Kültür Kurulu