Ali Fuat Cebesoy
Ali Fuat CEBESOY (1883-1968)
Ali Fuat Cebesoy, İstanbul'da doğdu. Saint Joseph'i bitirdikten sonra Harp Okuluna gitti ve Harp Akademisini de 1905'te bitirerek kurmay subay olarak orduya katıldı. Harp Okulu'nda Mustafa Kemal ile aynı sınıfa düşmesi bir bakıma gelecekteki kaderini çizmiş oldu. Cebesoy'un Beyrut'ta başlayan kıta hizmetleri, 1908'deki Roma Askeri Ateşeliği dışında, çok hareketli geçti. Balkanlarda çete ve eşkıya izledi. Balkan savaşlarında Yanya savunmasında üstün başarılar kazandı.
Birinci Dünya savaşında özellikle Sina, Filistin ve Doğu cephelerinde çarpıştı. Gösterdiği üstün başarılar sonucu 1917'de generalliğe yükseltildi. Kurtuluş Savaşı’nın başında Ankara'daki XX. Kolordu Komutanı olarak Atatürk'ü destekledi, büyük mücadelenin bütün evrelerinde Atatürk’ün yanında yer aldı. Batı Cephesindeki Kuvayı Milliye'yi örgütledi ve önemli başarılar kazandı. Trablus'ta savaş başlar başlamaz (1911) oraya ilk gidenler arasındaydı. Balkan Savaşı sırasında Karadağ'da, Yanya Kalesinde, Pista ve Pisani muharebelerinde, 1. Dünya Savaşının başında tümen komutanı olarak katıldığı Kanal Hareketinde, büyük başarılar gösterdi.
İstanbul Hükümeti'nin İçişleri Bakanı oldu. Mustafa Kemal'in görevsizliğini bir genelgeyle açıklayınca, Ali Fuat Paşa'da kendi bölgesindeki valilere ve mutasarrıflara kendisinden gelecek emirlere göre hareket edilmesini bildirdi (1919). Ayrıca, her tarafta Müdafaa-i Hukuk ve Reddi İlhak Cemiyetlerinin kurulacağını ilgililere hatırlattı. Bu çabaları takdirle karşılandığı için, Sivas Kongresi sonrasında Cebesoy, Umum Kuvayı Milliye komutanı olarak görevlendirildi.
Birinci TBMM'ne katılmış ve bir süre Batı Cephesi komutanlığında bulunduktan sonra kendisini çekemeyenlerce Çerkez Ethem taraftarlığıyla suçlanmıştır. Doğru olmadığı sonradan belgelerle ortaya konan bu suçlama üzerine, ayaklanmaların bastırılmasından sonra, Ankara'ya çağrılarak Moskova Büyükelçiliğine atandı. TBMM'ni tanıyan ilk büyük devlet olan Sovyetler Birliği ile ilişkilerin kurulmasında büyük çaba harcadı. Büyük Zaferden sonra bir süre 2. Ordu komutanlığına getirildi. İkinci TBMM'ne Konya Milletvekili seçildi.
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurucularındandır. Fırka kapatıldıktan sonra gene Atatürk'ün yakın çevresine girdi. Mustafa Kemal'in talimatını yerine getirmekle yükümlü olduğu bu zor görevi başarıyla yürüttü ve 10 Mayıs 1921'de Ankara'ya dönerek Mecliste siyasi çalışmalarına başladı. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti başkanlığını yaptı. 1925'te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurucuları arasında yer aldı. Ertesi yıl (1926) İzmir Suikasti dolayısıyla Ali Fuat Paşa da tutuklandı, yargılandı ve beraat etti.
