5
Mayıs
2024
Pazar
İSTANBUL

Özdemir Nutku


(1931- )


İstanbul’ da doğdu. İlkokuldan sonra 1942’ de Robert kolejine girdi ve hazırlık sınıflarıyla birlikte sekiz yıllık orta eğitimden sonra 1950’ de mezun oldu. 7 yaşında piyanoya başlayan ve 1949 yılında ilk ve son klasik piyano konserini veren Nutku, ellili yıllarda bir caz kuarteti kurarak caz piyanisti olarak tanındı. Amatör bir müzisyen olan Nutku’ nun tiyatroya olan ilgisi kolej yıllarında başladı. Okulun temsil kolunda, amatör olarak çeşitli rollerde oynayan yazar, 1946-1947 döneminde, Kadıköy Süreyya sineması’ nda sahnelenen Franz Lehar’ ın Tarla Kuşu operetinde ilk profesyonel rolünü oynadı.
Ankara ya taşındıktan sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ ne bir yıl devam etti. 1952’ de yine aynı Üniversitenin D.T.C.F. İngiliz Dili ve Edebiyatı Kürsüsüne yazıldı. Bir yandan da, Kolej yıllarında başlayan şiir yazma merakı ile 1950 de ilk şiir kitabı Eller yayımlandı. 1956’ da Ankara Üniversitesi’ nden mezun olan yazar, aynı yıl bir bursla Almanya’ ya gitti ve Göttingen kentindeki Georg-August üniversitesi, tiyatro bölümüne alındı ve oradaki öğrenimini 1959 yazında tamamladı. Almanya da bulunduğu yıllarda, Göttingen Devlet Tiyatrosu Sanat yönetmeni ünlü Heinz Hilpert’ in yanında üç yıl asistanlık yaptı.ve Almanya da ki çeşitli özel tiyatrolarda oyun sahneledi. Müziğe olan ilgisi devam ettiğinden, ayrıca iki yıl Prof. Boetticher’ in üst düzeydeki müzik seminerlerine devam etti.

1959’ da yurda döndü ve bir yıl önce kurulan Ankara Üniversitesi D.T.C.F. Tiyatro Enstitüsüne asistan olarak girdi. 1960’ da ilk tiyatro kitabı Tiyatro ve Yazar yayımlandı. 1961’ de doktor, 1967’ de doçent ve 1974’ te de profesör oldu. 1976 yılında İzmir’ e yerleşen Nutku, Güzel Sanatlar Fakültesi’ nde Tiyatro Bölümünü kurdu. Nutku, bugüne kadar 37’ si tiyatro, 22’ si çeviri, 4’ ü şiir, 12’ si oyun ve uyarlama, 2’ si senaryo, 1’ i çocuk kitabı olmak üzere 77 kitap yazdı ve yayımladı. 1953 yılından beri çeşitli sanat ve edebiyat dergilerinde çok sayıda araştırma, inceleme, eleştiri ve deneme yazan Nutku, Pazar Postası, Yenigün, Öncü, Vatan, Meydan, Hürgün, Milliyet, Cumhuriyet ve Hürriyet gazetelerinde, Seçilmiş hikayeler, Mavi, Şairler yaprağı, Dost, Devlet tiyatrosu dergisi, Devlet Opera ve Balesi dergisi, Varlık, Yeditepe, Oyun, Tiyatro 70-80, Değişim, Milliyet sanat, Gösteri, Sanat olayı, Tiyatro araştırmaları dergisi, Ulusal kültür, Milli kültür, tiyatro -tiyatro, Tobav, sanat ve daha bir çok dergide sürekli yazdığı incelemeleri, denemeleri ve eleştirileriyle tanındı.

Çeşitli uluslar arası tiyatro şenliklerinde yönetmen olarak birincilik ve ikincilik ödülleri aldı. 1979’ da Meddahlık ve Meddah hikayeleri adlı inceleme kitabıyla, Milli Kültür Vakfı’ nın "Büyük Edebiyat Ödülü" nü kazandı. 1984’ de Güngör Dilmen’ in Midas’ ın Kulakları adlı oyununu sahnelemesindeki başarısından ötürü, Nutku ya " Ulvi Uraz Yönetmenlik ödülü" verildi. 1989 yılında, Türk tiyatrosuna katkısı ve Türk tiyatrosunu dışarıda tanıtmada gösterdiği çaba için Tiyatro ve Televizyon Yazarları Derneğinin "Tiyatroya katkı Ödülü"ne layık görüldü. 1990 yılının Ekim ayında, Viyana da ki "Tiyatro Zirvesi"nde "Dünya Tiyatro Eğitimi Enstitüsü" nün kurucularından biri olarak bu Enstitü nün yönetim kurulu üyeliğine seçildi. 1990 da kurduğu İzmir "Şehir tiyatroları" na 1991’ de Genel sanat yönetmeni olarak atandı. 1991’ yılında, Türkiye nin ilk "kamyon tiyatro" sunu yaptı ve gezici çocuk tiyatrosunu kurdu. Böylece tiyatroyu, tiyatroya hiç gitmemiş çocukların ayağına götürdü. 1991 yılında Salihli Belediyesinin "Dionisos ödülü" nü aldı. 1993 de, Kültür Bakanlığının "Tiyatro Araştırmaları Büyük Ödülü" ile onurlandırıldı. Güzel Sanatlar Fakültesi’ nde dekan yardımcılığı ve dekanlık yapan yazar, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Müdürü ve aynı fakültenin Sahne Sanatları bölümü başkanıyken emekli olmuştur. Halen aynı fakültede ders vermektedir.

Eserlerinden bazıları:Tiyatro kitapları:
Duvardaki mavi kuş, Etki yayınları, İzmir 1999.
Oyun Çocuk Tiyatro, Özgür yayınevi, İstanbul 1998.
Gösterim terimleri sözlüğü, (gen. 2. basım ), İnkılap kitapevi, İstanbul 1998.
Dram sanatı, (gen. 3. basım ), Kabalcı yayınevi, İstanbul 1995.
Meddahlık ve meddah hikayeleri, (gen. 2. basım), Atatürk Kültür Merkezi, Ankara 1997.
Kültür tarihimizden manzaralar, Kabalcı yayınevi, İstanbul 1995.
Gecenin maskesi, (Shakespeare incelemeleri) Mitos yayınları, İstanbul 1995.
Oyunculuk tarihi, cilt 1, yapı ve kredi bankası yayınları, İstanbul 1995.
Duvardaki mavi kuş, GSF yayınları, İzmir 1994.
Oyunlarından bazıları:
Söylev, Remzi kitabevi, 2. Baskı,İst. 1985.
Söylev, Ankara Üniversitesi yay. 1973.
Çiçek, (mimodram), 1967 de, Fransa’ nın Nancy kentinde oynanmıştır.
Savaş oyunu, tiyatro dergisi eki, Ankara 1968.
Kriegsspiel, (savaş oyunu : Almanca ya Max Fisch tarafından çevrilmiş Deutscher Theaterverlag tarafından basılmıştır;
Köprü, Türk Dil Kurumu, Ankara 1964.
Merdiven, Değişim yayını, 1962.
Senaryoları:
Türk tiyatrosu, kültür belgesel dramatizasyon, 40 ar dakikalık 10 diziden oluşan TV senaryosu, TRT, Ankara, 2. Kanal, 3. kanal ve Int. TV 1990, 1996 da yayımlandı.
Muhsin Ertuğrul, kültür-belgesel, dramatizasyon, 30 dakikalık, TV senaryosu, TRT, 1. kanal Ankara 1989 da yayınlandı.
Şiir Kitapları:Bir o kuşlar, İzmir 1996.Bölük yaşantı, Ankara 1957.Üç nokta, Ankara 1954.Eller, Ankara 1950.

Vekilinize soru sormak/sorununuzu iletmek ister misiniz?
Sorular/Cevaplar