Tevfik SAPLAM   (1882-1963)

Asıl ismi Ali Tevfik Salim’dir. İstanbul’da doğdu. İlköğrenimini Sultanahmet’teki Nakilbent Okulu’nda tamamlayan Tevfik Sağlam; 1891 yılında Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi’ne girmiştir. 1895’de Kuleli Askeri Tıp Okulu’na, ardından 1898’de Demirkapı’daki Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’ye kaydolan Tevfik Sağlam; 1903 yılında Tabip Yüzbaşı rütbesiyle mezun olmuştur.

Bir yıl kadar Gülhane’de İç Hastalıkları Kliniği’nde çalışan Dr. Sağlam; 1906’da da Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane İç Hastalıkları öğretmen yardımcılığı sınavını kazanmıştır. II: Abdulhamit zamanında Haydarpaşa’daki bina tamamlanınca; Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ve Mülki Tıbbiye birleştirilerek Haydarpaşa Tıp Fakültesi oluşturulmuş ve Dr. Tevfik Sağlam da burada II: İç Hastalıkları Kliniği Laboratuvar Şefliği’ne getirilmiştir. 1912 yılında başlayan Balkan Savaşı’nda Selanik’de Sıhhiye Bölüğü, Hadımköy Sıhhiye Bölüğü ve Yassıviran Bölge Hastanesi’nde çalışmıştır.

Askerler arasında başlayan tifüs ve kolera salgını ile mücadele ederken tifüs hastalığına yakalanan Dr. Tevfik Sağlam; İstanbul’a gönderilmiş ve sonrasında İstanbul Tıp Fakültesi’ndeki görevine dönmüştür. 1914’de başlayan I. Dünya Savaşı’nda Tıp Fakültesi’ndeki görevinden istifa ederek Askeri Tıp Okulu’na geçmiş ve 1915’de 2. Ordu Başhekimliği’ne atanmıştır. Aynı yıl Erzurum’daki 3. Ordu’nun emrine verilen Dr. Tevfik Sağlam; burada Sıhhiye Başkanı olmuş, 1917’de ise Albay rütbesine yükselmiştir. Dr. Tevfik Sağlam’ın askeri hekimlik ve idarecilik özellikleri örnek bir Sıhhiye Başkanı olmasını sağlamıştır.

Halk ve askerler I. Dünya Savaşı yıllarında tifüs ve kolera hastalıklarından kırılıyordu. Tedavi ile uğraşan hekimler arasında da yaygın olan tifüs hastalığına karşı ilkel koşullarda Dr. Tevfik İsmail Gökçe ve arkadaşlarıyla aşı hazırlama girişimleri; dünya tıp literatürüne geçmiş bir başarı olarak anılmaktadır. Dr. Tevfik Sağlam; bu çabaları ile tifüs salgınının ve ölümlerin yavaşlamasını sağlamıştır. Bu girişimleri nedeniyle yakın bir arkadaşının "aşının insanlara zarar verdiği" suçlamasıyla karşılaşarak Nemrut Mustafa Paşa Divan-ı Harbi’ne ihbar edilmiş ve yargılanarak beraat etmiştir.

III: Ordu’da çalışırken hekimlere yönelik kurslar, konferanslar düzenleyen Dr. Sağlam; bu yıllara ait anılarını da "3. Ordu’da Sıhhi Hizmet" başlıklı kitabında 1959 yılında yayınladı.1918 yılında yenilgiden sonra cepheden dönerek tekrar Tıp Fakültesi’nde çalışmaya başlayan Dr. Sağlam’ın buradaki görevi pek uzun sürmemiştir. 1919’da Samsun’a çıkarak bağımsızlık bayrağını açan Mustafa Kemal Atatürk’e katılan Dr. Tevfik Sağlam; 3 Ocak 1921’de İnebolu yoluyla Ankara’ya ulaşmıştır.

Önce Milli Savunma Bakanlığı Ordular Sıhhiye Dairesi Başkanlığı’nda, ardından da Ankara Tıp Fakültesi’nin çekirdeği olan Cebeci Hastanesi’nde çalışan Dr. Sağlam; 1923 yılında da İzmir Hastanesi İç Hastalıkları Kliniği Şefliği’ne atanmıştır. Aynı yıl Gülhane Hastanesi Dahiliye Kliniği Profesörlüğü’ne ve aynı hastanenin Başhekimliği’ne atanan Dr. Tevfik Sağlam; 1925 yılında I. Milli Türk Tıp Kongresi Düzenleme Kurul’unda Kongre Sekreteri olarak görev yapmıştır. 1927 yılında ikinci kez Milli Savunma Bakanlığı Ordular Sıhhiye Dairesi Başkanlığı görevine atanarak bu görevde General rütbesine yükselmiştir.

Dr. Tevfik Sağlam; 1929 yılında yeni kurulan İstanbul Tabip Odası’na Yönetim Kurulu Başkanı olarak seçilerek Oda’nın ilk Başkanı olmuştur. 1933 yılına kadar da İstanbul İl Genel Meclisi üyeliğini yürütmüştür. 1931 yılında Gureba Hastanesi’ne geçen Dr. Tevfik Sağlam; 1933 Üniversite Reformu’nun ardından da İ.Ü. Tıp Fakültesi III. Dahiliye Kliniği’nde öğretim üyesi ve fakülte dekanı olarak görev yapmıştır. 1934 yılında Milli Eğitim Bakanlığı ile ters düşerek bu görevlerinden ayrılan Dr. Tevfik Sağlam; 1936 yılında bu kez Haydarpaşa Numune Hastanesi Dahiliye Kliniği’ne geçerek meslek hayatını burada sürdürmüştür. Dr. Tevfik Sağlam; Kızılay Hastabakıcı Hemşireler Yurdu Yönetim Kurulu Başkanlığı ve Sağlık Bakanlığı Yüksek Sağlık Şurası üyelikleri görevlerini de yürütmüştür.

1939 yılında Tıp Fakültesi Profesörler Kurulu’nun daveti ile üniversiteye tekrar dönerek III. Dahiliye Kliniği Başkanlığı’na atanan Prof. Dr. Tevfik Sağlam; emeklilik tarihi olan 1952 tarihine kadar üniversitede çalışmıştır.Türkiye’de ilk kalp kateterizasyonu Dr. Tevfik Sağlam’ın başında olduğu III. Dahiliye Kliniği’nde yapılmıştır. Karaciğer biyopsisi ve karaciğer dokusundan enzim çalışmaları dünya tıp literatüründe yerini almıştır.

1943 - 1946 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü görevini sürdüren Dr. Tevfik Sağlam; bu dönemde çıkarılan ilk üniversite özerkliği ile ilgili yasanın da mimarlarından sayılmaktadır. Rektörlük görevinden sonra mesleki yaşamını fakültede sürdüren Dr. Sağlam; Türkiye’de ilk kez bir Ftizyoloji Kürsüsünün (Akciğer Hastalıkları) açılmasına öncülük etmiştir. Bu klinik sonradan Cerrahpaşa’ya taşınmış ve oldukça genişlemiştir. Dr. Sağlam; Çapa’daki kliniğinin üstüne eşi Naile Sağlam’ın parasal desteği ile "Naile Sağlam Tüberküloz Enstitüsü"nü kurmuştur.1952 yılında emekli olduktan sonra da kendini toplumun hizmetine adayan Dr. Tevfik Sağlam; verem savaşı, halkın sağlık eğitimi, hemşirelik mesleğinin sorunları gibi alanlarda uğraş verdi.

81 yıllık hayatına İstanbul Tabip Odası Başkanlığı, Hekimler Dostluk ve Yardımlaşma Cemiyeti’nin kuruculuğu, İstanbul Verem Savaş Derneği kuruculuğu, İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, Tıp Fakültesi Dekanlığı, Yüksek Sağlık Şurası Üyeliği, Milli Savunma Bakanlığı Ordular Sıhhiye Dairesi Başkanlığı, Gülhane Hastanesi Başhekimliği, Haydarpaşa Numune Hastanesi - Cebeci Hastanesi ve İzmir Hastanesi hekimlikleri görevlerini sığdırmıştır.Başlıca yaıtları:Yukarı Solunum Yolu Hastalıkları (1920), Metabolizma Hastalıkları ve Avitaminozlar (1947) ve Nasıl Okudum (1959).