Sıkıntı aslında bizim için Aralık 2007'de başladı. ABD'dedeki mortgage krizi ile kurlarda başlayan dalgalanma sıkıntının tohumlarını attı... Şimdi ise küresel kriz her yerde... Organize sanayi bölgelerinde her gün bir firma kapanıyor. Esnaf ise çareyi indirimlerde arıyor..."

Adanalı sanayici ve esnaf küresel krizden aldığı yarayı bu sözlerle anlatıyor. Yıllık 1.5 milyar dolarlık ihracata imza atan ve Türkiye'nin en büyük 5 sanayi ili arasında yer alan Adana'da son iki ayda 25 firma krize yenik düştü. Tekstil, metal ve gıda ağırlıklı olan ilin sanayi üretimi ise 9 ayda yarıya düştü. Üretimin düşmesinin en önemli nedeni ise krizin darbesini yiyen Avrupa'dan gelen siparişlerin kesilmesi.

Tüm şehirde işçi çıkarmaların başladığını belirten Adana Sanayi Odası Başkanı Ümit Özgümüş, "Küresel kriz henüz Türkiye'de yüzünü göstermediği dönemde bile dövizdeki dalgalanma, artan maliyetler gibi nedenlerden dolayı sanayi sıkıntıdaydı. O dönemde sanayide yüzde 50,5 düşüş yaşandı. Krizle beraber daha ciddi bir sıkıntı başladı. Üretim mevcut oranın çok daha altına düşecek.Son 2 ayda 25 firma kapandı. Ayakta kalmaya çalışanların yarısından fazlası ise işçi çıkarıyor" dedi.

5 milyon dolarla Türkiye'nin mevduatta en büyük 6'ncı ili olan Adana'da vatandaşın kriz korkusuyla elini cebine atmadığını söyleyen Adana Giyim Markaları Derneği (AGİMAD) Başkanı Hasan Ayyıldız ise "Tedirginlik hat safhaya ulaştı. Şimdi herkes piyasayı canlandırmak için indirim yapıyor ama bu da çare olmuyor" açıklamasını yaptı. Şu an için karamsar bir tablo olsa da Ayyıldız'ın 2009'a ilişkin beklentileri olumlu. Ayyıldız'a göre Çin ve Avrupa'ya yatırımlar azalacak. Türkiye tasarıma yöneldiği takdirde üretimleri çekme şansını yakalabilecek.

İhracat yüzde 17 azaldı

Yaklaşık 1 milyar 500 milyon doları aşan ihracatı ve Türkiye'nin önde gelen organize sanayi bölgeleri ile Türkiye'nin sayılı sanayi ve ticaret kentlerinden biri olan Adana, 2008'e vites küçülterek girdi. 2007'nin ilk 9 ayında yüzde 23 artan Adana ihracatı 2008 Eylül sonu itibariyle sadece yüzde 3 büyüyerek 1 milyar 556 milyon dolarda kaldı. Bütün bir yıl boyunca düşük kur yüzünden sıkıntı çeken ihracatçı şimdi de kriz alarmı veren Avrupa yüzünden üretim darboğazına girdi.

Adana Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Şaban Baş'ın ifadesiyle ihracatta yaşanan yavaşlamanın ardında tekstil ihracatının yüzde 17 azalması yatıyor. Adana'nın yaptığı toplam ihracat içinde yüzde 30 paya sahip olan tekstil sektörü Avrupa Birliği ülkelerinden gelen siparişlerin iptal olması ve ertelenmesiyle darbe alırken, Irak ihracatının da yüzde 19'luk düşme krizi ilan etti. 2008'in daha ilk dört ayında açılan 957 şirkete karşılık 1203 şirketin kapandığını söyleyen Baş, yurtdışında baş gösteren krizle beraber yüzde 20'lik işsizlik oranının daha da arttığına işaret etti.

2 ayda 25 firma kapandı

"Bu nitelikte bir kriz dünya tarihinde ilk olduğu için 2009'un nasıl olacağını kestiremiyoruz" diyen Adana Sanayi Odası Başkanı Ümit Özgümüş, ilde son 2 ayda 25 firma kapandığını açıkladı. Ayakta kalmaya çalışanların yarısından fazlasının ise işçi çıkarma yoluna gittiğini belirten Özgümüş, "Ancak yaşanan sipariş iptalleri ve banka borçları karşısında ayakta kalanlar da çok direnemeyecek. Son 2 ayda makine techizat yatırımları da durdu. Bu aşamadan sonra yapılacak tek şey krizin erken bitmesi için dua etmek" diye konuştu.

Uzmanların yaptığı kriz tavsiyelerinden de umutlu olmayan Özgümüş, "Yatırımları kısmak krizi derinleştirecek önlemlerden. ABD ve Avrupa dışında pazar arayışına girmek de aynı şekilde sanayiye zarar verir. Çok başarılı şirketler bile yeni bir pazara 2 yılda girer. Ayrıca tüm dünya gözünü aynı pazarlara dikmiş. Rekabet gücümüz bu kadar düşükken yeni pazara girmek imkansız" dedi.

İndirim furyası işe yaramadı

Aralık ayında kriz endişesiyle beraber Adana ekonomisinde yüzde 50 daralma olduğunu söyleyen Obje Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı ve Adana Giyim Markaları Derneği (AGİMAD) Başkanı Hasan Ayyıldız sektörde tedirginliğin hat safhaya ulaştığını ifade etti. "Pazardaki daralma devam ediyor. Oysa bunun sezon başı ve bayramda kapanmış olması gerekirdi. Şimdi herkes piyasayı canlandırmak için indirim yapıyor ama bu da pazarı tam tersi etkiliyor" diyen Ayyıldız, şehirdeki tüm mağazalarda yüzde 15 ila 70 arasında indirim olduğunu söyledi.

Sokak mağazalarında yaşanan indirim yarışına alışveriş merkezlerinin kira yükü nedeniyle katılamadığına dikkat çeken Ayyıldız, "1.5 yıldır bu indirim furyası devam ediyor. Krizle beraber herkese sıçradı. Haksız rekabet yüzünden mağazalar kapanacak" diye konuştu. Firmaların tedbir olarak işçi çıkardığını söyleyen Ayyıldız, "Avrupa'ya üretim yağarken Suriye ve Ortadoğu'yla rekabet etmek için işçiliğin ucuz olması lazım ama üreticiler vergiden başını kaldıramıyor. Üreticilerde iç piyasaya odaklandı. Şimdi bayram ve yılbaşını bekliyoruz ama karamsarlık devam ediyor" dedi.

Adana'nın diğer yüzündeki çiftçiler ise tedirgin olmalarına rağmen karamsarlıktan uzak. "Bu sene zaten çok sıkıntılı geçti. Fiyatlar geçen seneyle aynı ama maliyetler çok yükseldi. Ama pamukta, mısırda üretim, verim çok iyi" diyen Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Behçet Homurlu, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin bu sene mısırda fiyat açıklayarak çiftçiyi mağduriyetten kurtardığını söyledi. Homurlu küresel krizin etkisiyle pazarda yaşanan daralmanın henüz kendilerine yansımadığını ancak ihracat düştükçe durumun değişeceğini kaydetti.

ADANA EKONOMİSİNİN GÖRÜNÜMÜ

* İlk üç çeyrekte üretim kapasitesi yüzde 50,5'e geriledi.
* Son 2 ay içinde 25 firma kepenk kapattı.
* Firmaların yarısından fazlası kapasitesine göre işçi çıkarıyor.
* Adana ihracatı 2008 Eylül sonu itibariyle sadece yüzde 3 büyüdü.
* Tekstil sektörünün ihracatı yüzde 17 azaldı.
* Sadece Irak'a yapılan ihracat yüzde 19 geriledi.

Referans

Yayın Tarihi : 6 Kasım 2008 Perşembe 18:33:29