Çeyiz geleneği yok oluyor

Yeni evlenen genç kızlar motif çıkarma, kanaviçe işleme, iğne oyalı yazma, ve dantelden oluşan çeyiz ve bohça kullanmayınca bir gelenek yok olmaya başladı.

Anadolu'da yüzyıllardır devam eden çeyiz geleneği son yıllarda özellikle şehirlerde yok olmaya başladı. Yeni evlenen genç kızlar çeyiz yapmak yerine hazırını almayı tercih ediyor.

Yıllar önce yeni evlenen bir kızın en büyük hayali, iğne oyalı yazma, kanaviçe, bohça ve dantelden oluşan çeyiz yapmaktı. Ancak artık genç kızlar evin bir köşesine özenle yerleştirilmiş sandıkların içine el emeği göz nuru dökülen çeyizlerle doldurmak istemiyor. Yani bir zamanlar değerlerini yaptıkları çeyizle ortaya koyan genç kızlar şimdilerde pek yok. Günümüz genç kızları için elektronik eşyalar, iğne oyalı bir yazmadan daha önemli. Ama söz annelere gelince onlar kızlarıyla aynı fikirde değil. "Kız beşiğe, çeyiz sandığa" sözü ile büyüyen anneler, kızlarının çeyiz yapmamalarına ses çıkarmasalar da evden onları çeyizsiz gelin etmeye razı değiller. Durum böyle olunca bir zamanlar genç kızların elinden düşmeyen kanaviçeler, danteller, iğne oyaları şimdi annelerin hamaratlı ellerinde şekilleniyor.

Kızını bu yaz evlendirecek olan Fatma Öztürk, günümüzde çeyizin giderek önemini yitirdiğini belirterek, "Modernleşme her alanda olduğu gibi çeyiz geleneğinde de değişimlere ve yeniliklere yol açtı. Günümüzde çeyiz, kişilerin geleneksel ve modern yaşam tarzlarına yakınlık ve uzaklığına göre değişiyor" dedi.

Kendi genç kızlık dönemi ile kızının döneminin çok farklılık gösterdiğine dikkat çeken Öztürk, şunları söyledi:

"Biz evlenmeden önce gece gündüz çeyiz işlerdik. Bütün eşyalarımızın üzerine ayrı ayrı motiflerden oluşan dantel yapardık. Televizyon, radyo, sehpa gibi bütün eşyaların üzerine dantel yapardık. Ayrıca havluların ve yatak örtülerinin ucuna da dantel yapardık. Onları bir gelin gibi süslerdik. Dantelin dışında kanaviçe yapardık. Mutfak dolabının raflarını bile bu kanaviçelerle süslerdik. Ancak şimdiki kızlar bunların hiçbirini istemiyor. Benim kızımda bunları istemiyor. Ama ben yinede gelenek olduğu için yapıyorum. Kızım kullanır mı kullanmaz mı bilmiyorum."

Bu yaz evlenecek olan Elif Öztrük ise düğün öncesi dantel, kanaviçe, bohça gibi çeyiz istemediğini artık arkadaşlarının hiçbirinin bu tür çeyizleri kullanmadığını söyledi.

Öztürk, çeyiz geleneğinin eskiyen bir gelenek olduğunu dünyanın sürekli değiştiğini ifade ederek, "Ben evimde her eşyanın üzerinde dantel istemem. Üstelik örtülerimin kenarına da da kanaviçe istemiyorum. Havlumun kenarına dantel yapmıyorum. Bunlar artık geride kaldı. Bu gelenekler annemin genç kızlık döneminde kaldı. Artık hiçbir evde ne dantel, ne kanaviçe ne var. Mağazalarda her şeyin hazırı var. Masa örtüsünü mağazadan alabiliyorsun. Bir laptop, dijital bir fotoğraf makinesi, mikrodalga fırın ya da basıncı yüksek iyi bir ütü benim için kadife bir bohçadan çok daha değerli" diye konuştu.

Çeyiz geleneğinin yok olmasıyla birlikte gelecekte dantel, kanaviçe ve bohça yapacak kadın bulmakta çor zor olacak. Genç kızların tercihinin değişmesiyle birlikte yüzyıllardan buyana kullanılan çeyiz geleneği de yok olmakla karşı karşıya.