Adanalı Araştırmacı-Tarihçi Cezmi Yurtsever’in, bölgede yıllardır yaptığı araştırma ve incelemeler sonucu hazırladığı kitapta şehir merkezindeki yeraltı kaçış tünellerinin sırları, valiler, eşkiyalar, derebeyler kavgası sırasında yaşanan toplumsal bunalım ve ekonomik çöküşün acı gerçekleri Osmanlı Arşivleri’ne de dayanarak anlatılıyor.

Aynı zamanda Adana Fen Lisesi’nde öğretmenlik görevini sürdüren Araştırmacı-Tarihçi Yurtsever, Çukurova’da derebeylerin kurduğu yağma hareketlerine katılan "Kovgun" ordularının tahribatları esnasında, Adana valilerinden idam edilenler olduğunu, Payaslı eşkiyabaşı Küçükali’nin düzenin sağlanması için Vali yapıldığı dönemde bunalıma giren Adana Valisi Halil Paşa’nın da 1860 yılında şehri ateşe verdiğini belirtti.

Osmanlı Arşivi’nde çalıştığı yıllarda Çukurova’yı çevreleyen Toros Dağları’nda yaşayan köylülerin damlarına ateş basıldığını ve 1865 yılında zorunlu olarak ovaya yerleştirildikleri hakkında belgelere ulaştığını, sonraki yıllarda ise Kadirli, Kozan, Karaisalı ve Pozantı Dağları’nda, insanların zor yaşadığı vadilerde yanmış tarım ürünleri bulunan harmanları tespit ettiğini ifade eden Yurtsever, "Yeni Osmanlı Arşivleri ışığında Çukurova’da 1600-1865 yılları arasında devam eden aşiretler, derebeyler ve valiler çatışması yaşandığını tespit ettim. Yönetimin bozulması yüzünden Adana’dan Halep’e hac ve tüccar kervanları gönderilmediği için 1790’lı yıllarda eşkiyabaşı Küçükülioğlu Halil, Payas Valisi yapılarak düzen sağlanmak istemişti.

Çukurova’da tarım ekonomisinin çökmesi üzerine 1820’li yıllarda Arabistan tarafından getirilen zahire ile açlık önlenmişti. Çukurova’da yaşanan sosyal bunalım ve ekonomik çöküşü önlemek için Osmanlı Devleti 1865 yılında bölgeye reform ordusu göndererek yeniden toplumsal düzeni sağladı. Bu kitapta, bölge insanlarının Ağustos ayında yağan karların erimesi gibi ibret alınacak acı ve gözyaşları da anlatılıyor" dedi.

ADANA (İHA) - DURAN FİDAN

Yayın Tarihi : 13 Eylül 2004 Pazartesi 14:57:27