Siyaset adamı. 20 Temmuz 1938’de Antalya’da doğdu. Ankara Hukuk Fakültesini bitirdi (1959). Siyasal Bilgiler Fakültesinde asistan olarak göreve başladı (1960). 1963’te doktorasını tamamladı ve ABD’ye gitti. Colombia ve Berkeley Üniversitelerinde çalışmalar yaptı.

Doktorasını Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde tamamladı. ABD Colombia ve Berkeley Üniversitelerinde iki yıl süreyle doktora sonrası çalışmalarına devam etti. Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde Siyaset Bilimi Doçenti olarak öğretim üyeliği görevinde bulundu. Siyaset bilimi alanında kitap ve makaleleri yayınlandı. 15(IV), 16(V), 18, 19, 20 ve 22. Dönem Antalya Milletvekili. Türkiye Avrupa Birliği Karma Parlamento Komisyonu Eşbaşkanlığını yürüttü.
 
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Üyeliğine seçildi. 37. Hükümet'te Maliye Bakanlığı, 42. Hükümet'te Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 52. Hükümet'te Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcılığı görevlerini üstlendi. Sosyalist Enternasyonal Başkan Yardımcılığına seçildi. 

Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı. Çok iyi düzeyde İngilizce bilen Baykal, evli ve 2 çocuk babasıdır.

1973 seçimlerinde CHP’den Antalya Milletvekili olarak Meclise girdi. 1973 – 1980 ve 12 Eylül’den sonra 1987-1999 yılları arasında milletvekilliği yaptı. Parti yönetiminde ve hükümetlerde görev aldı. Maliye Bakanı, Enerji ve tabii kaynaklar Bakanı oldu.Devlet Bakanlığı da yaptı.

12 Eylül askeri müdahalesinden sonra Ankara’da Ordu Dil Okulu’nda gözetim altında tutuldu.

1982 Anayasa'sının 5 yıl süreyle siyasi yasağı getirdiği politikacılar arasında yer aldı. 1983 yılında siyasal partilerin kurulmasına izin verilmesinden sonra "yasaklı olmalarına rağmen faaliyetlerini sürdürdüğü " gerekçesiyle bir grup önde gelen CHP'li ve AP'li politikacıyla birlikte Çanakkale Zincirbozan Askeri Tesisleri'nde 2. kez gözetim altına alındı.

Eylül 1987'deki genel seçimlerde SHP' den Antalya Milletvekili seçildi SHP' de önce grup başkanvekilliği ardında da genel sekreterlik görevlerinde bulunan Baykal, Haziran 1988 de göreve başladığı genel sekreterlikten 10 Eylül 1990' da istifa etti. Deniz Baykal Antalya Milletvekili olarak Türkiye Avrupa Birliği Karma Parlementolararası Komitesi eşbaşkanlığını yürüttü. Avrupa Konseyi Parlementerler Meclisi üyeliğine seçildi. TBMM Dışişleri Komisyon üyeliğinde bulundu.

9 Eylül 1992 tarihinde toplanan CHP Kurultayında Genel Başkanlığa seçildi. Atatürk ve İnönü'nden sonra Baykal da tıpkı onlar gibi 54 yaşında genel başkan oldu. 18 Şubat 1995 günü SHP ve CHP'nin "Bütünleşme Kurultayı'"nda aday olmayarak genel başkanlıktan ayrıldı. 9 Eylül 1995 tarihinde birleşmeden sonra yapılan CHP Olağan Kurultayında genel başkanlığa seçildi. 30 Ekim 1995 Tarihinde kurulan DYP-CHP koalisyon hükümetinde başbakan yardımcılığı ve Dışişleri Bakanlığı görevlerini üslendi.

24 Aralık 1995 milletvekili genel seçimlerinde yeniden Antalya Milletvekili oldu. Seçimleri takiben 53.Hükümetin kurulmasıyla Dışişleri Bakanlığı ve başbakan yardımcılığı görevlerinden ayrıldı. 23 Mayıs 1998 Tarihinde yapılan Cumhuriyet Halk Partisi 27.Olağan Kurultayında genel başkanlığa 3. kez seçildi. 18 Nisan 1999 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi ve Deniz Baykal ilk kez seçim sonuçlarıyla parlemento dışında kaldılar. 22 Nisan 1999 Tarihinde alınan seçim sonuçları nedeniyle istifa eden Baykal, 30 Eylül 2000 Tarihinde Ankara'da toplanan Cumhuriyet Halk Partisi 11. Olağanüstü Kurultayında yeniden seçilerek yeniden CHP Genel Başkanı oldu.

Kasım 2002 seçimlerinde 177 milletvekili çıkararak TBMM’ne girdi. Ekim 2003; Ocak 2005 ve 26 Nisan 2008’de yapılan Olağanüstü Kurultaylarında CHP Genel Başkanlığına seçilmiştir.