4
Mayıs
2024
Cumartesi
ANTALYA

Fatin Gökmen


(1878-1955)

Astroloji ve meteoroloji bilgini. Akseki’de dünyaya geldi. Riyaziyat Medresesini bitirdi (1904). Darüşşafaka’da bir süre öğretmenlik yaptı. Daha sonra Riyaziyat Medresesine Astronomi ve Hesabı İhtimaliyat Müderrisi oldu. Salih Zeki Bey’in girişimleriyle Kandilli rasathanesi Müdürlüğü’ne getirildi.

Kandilli Rasathanesinin kuruluş ve gelişiminde büyük katkıları olmuştur. Kandilli Gözlemevi'nin kurucusu ve ilk müdürü olarak tanınan Mehmed Fatin Gökmen, Sultan Selim Câmii Muvakkithânesi'nde dönemin başmüneccimi Hüseyin Hilmi Efendi'nin yanında çalışırken, ünlü bilim tarihçilerinden Sâlih Zeki Bey'in dikkatini çekmiş ve onun teşvikiyle 1901 yılında yeni açılan Riyâziyyât Medresesi'ne (Matematiksel Bilimler Fakültesi) girmiştir. 1904 yılında mezun olmuş, aynı medresede astronomi ve olasılık hesabı dersleri vermiştir. 1910'da dönemin Maarif Nâzırı Emrullah Efendi tarafından 1868'den beri görev yapmakta olan ve 31 Mart Olayları (1909) sırasında binası ve âletleri tahrip edilen Rasadhâne-i Âmire'nin müdürlüğüne atanmıştır. Fatin Gökmen, yeniden kurulması istenen gözlemevinin yeri için incelemeler yapmış ve bugünkü İcadiye Tepesi'nde, Fransız Meteoroloji Birliği aracılığıyla getirtilen ve birinci sınıf bir meteoroloji istasyonunda kullanılan âletlerle 1 Temmuz 1911 tarihindeh itibâren sürekli ve düzenli bir biçimde meteorolojik unsurların ölçüm ve kayıtlarını başlatmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasının ardından (1923), hükumete verdiği bir öneride, gözlemevinden ayrı bir meteoroloji teşkilâtı oluşturulmasının gerekli olduğuna değinmiş ve gözlemevinin Belçika'daki Uccle Kraliyet Gözlemevi gibi bir astronomi ve jeofizik gözlemevi olması için gerekli binaları yaptırmış ve âletleri satın aldırmıştır; böylece bugün de faaliyet hâlinde bulunan Kandilli Gözlemevi'nin temelleri atılmıştır.

Fatin Gökmen'in çabaylarıyla Almanya'dan getirterek 1935 yılında yerıne monte ettirdiği 20 milimetrelik Zeiss marka teleskop ile ömrü boyunca topladığı matematik ve astronomi ile ilgili yazma ve basma eserlerden oluşan kitaplık, bugün de büyük bir önem taşımakta ve araştırmacılar tarafından yoğun bir biçimde kullanılmaktadır.

İstanbul Üniversitesinde de çeşitli dersler veren Gökmen, Üniversiteden 1933’te ayrıldı. 1943 de emekli oldu ve aynı yıl politikaya atıldı. 1943 ve 1946 seçimlerinde Konya milletvekili olarak Mecliste bulundu.

Yapıtları:
Eski Hıtay Takvimi (1936)
Türk Takvimi (1936)
Eski Türklerde Hey’et ve takvim (1937)
19 Haziran Küsufu Küllisi.

Vekilinize soru sormak/sorununuzu iletmek ister misiniz?
Sorular/Cevaplar