Atıklar mantar oldu
Kahramanmaraş’ta yürütülen bir projeyle çevre kirliliğine yol açan endüstriyel ve tarımsal atıklar, insan sağlığına faydasıyla bilinen birer mantara dönüşüyor.
Doğu Akdeniz Alt Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü'nün, 'Türkiye’de Mantar Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi ve Mantar Türlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi' için hazırlanan projede endüstriyel ve tarımsal atıklar üzerinde bazı mantar türlerinin üretimi başarıyla gerçekleştirildi. Mantar üretiminde alışılmış üretim tekniklerinin dışına çıkan istasyonda görevli mühendisler, toprak yerine endüstriyel ve tarımsal atıklar kullanarak mantar üretmeyi başardı. Bu teknikle üretim maliyetlerinin de yüzde 50 oranında aşağı çekilmesi hedefleniyor.
Atıklar üzerinde yetiştirilmek üzere hazırlanan projenin en önemli özelliği ise elde edilen mantar türlerinin Türkiye’de pek bilinmeyen, ithal edilen Japon ve meşe mantarı türleri olması.
Enstitünün biyoteknoloji laboratuvarında bu güne kadar pamuk telefi, zeytin çekirdeği ve mısır koçanı gibi 20 farklı atık üzerinde mantar üretimini başarıyla uygulayan Doğu Akdeniz Kalkınma Kuşağı Tarımsal Araştırmalar Yüksek Mühendisi Ayhan Zülkadir, özellikle Japon mantarı ve meşe mantarı diye bilinen 2 türün üretimini gerçekleştirdiklerini belirtti. Farklı birçok mantar çeşidinin bulunduğunu ve mantar üretiminin çeşitli tekniklerle yapıldığını aktaran Zülkadir, “Odun kütüklerinde, tekstil ve tarımsal atıkların teleflerinde üretim yapılabiliyor. Türkiye’de sadece beyaz şapkalı kültür mantara biliniyor. Dünyada bunun 30’a yakın çeşidi var. Üniversitede yaptığımız çalışma sonucunda farklı tür mantar üretiminin yolu açıldı. Her birinin üretim tekniği farklık gösteriyor. Kullanılan materyaller ve ortamlarda ona göre değişiyor.” dedi.
Türkiye'nin mantar üretimi yönünden büyü bir potansiyele sahip olduğunu vurgulayan Zülkadir, "Biz burada endüstriyel ve tarımsal atık olarak kullanılan 30’a yakın materyallerden yani, talaş, telef mısır sapı gibi çok sayıda maddeden mantar üretimi yaptık ve şuana kadar başarılı olduk. Toz telefler çevreyi kirleten ve bir yerde kullanılmayan maddeler olarak biliniyor. Fabrikadan alınıp dökülüyor. Bu atık telefler kilorotus ve şitaki türü mantar üretiminde değerlendirerek yüksek kalitede ürünlere dönüştürülmesi için de proje hazırladık. Bu kapsamda çevre kirliğini de önleyeceğiz. Ülkemizde yaklaşık 15 farklı mantar türünün ithalatı yapılıyor. Biz bu projeyle düşük maliyetle tekstil endüstrisinin olduğu yerlerde aynı işlemi çok ucuza üretebileceğiz." diye konuştu.
Telef ve zeytin çekirdeği atığından mantar üretiminde başarı kaydettiklerini bildiren Zülkadir, mantar üretim aşamalarını ise şöyle anlattı: "Serada, kapalı alanlarda ve kontrollü şartlarda üretim yapıyoruz. Öncelikle saf kültür, tohumluk ve kompost denilen üretim materyalini farklı maddelerle deniyoruz. Laboratuvarda farklı karışımlarla steril kabinde aşılamasını yapıyoruz. 25 derecelik inkübasyon oda sıcaklığında tutup mantar çıkacak aşamaya geldikten sonra serada denenecek olanlar seraya, kontrollü odada denecekler kontrolü odaya götürülerek verimliliği ölçülüyor.”
Çin’in mantar üretiminde dünyada 3. sırada olduğunu belirten Zülkadir, Türkiye’de bu alandaki çalışmaların 2000’li yılların başından itibaren başladığını sözlerine ekledi.
