İstanbul Teknik Üniversitesi, (İTÜ) Maden Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Akyüz, 3 yıl devam eden araştırması sonucunda yaptığı açıklamada Kuzey Anadolu Fay (KAF) hattı üzerinde bulunan ve 70 kilometre uzunluğundaki Yedisu Fay hattında büyük bir deprem beklendiğini iddia etti.

TÜBİTAK tarafından desteklenen 106Y174 nolu proje çerçevesinde KAF Zonu'nun riskli fakat az bilinen bir kesimi olan Yedisu Fayı'nda deprem tehlikesinin belirlenmesi amacıyla bir araştırma yapıldı. 3 yıl süren bu çalışmanın İTÜ ve Osmangazi Üniversitesi tarafından ortaklaşa gerçekleştirildiği belirtildi. Araştırmayı yapan proje ekibi sorumlusu İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Akyüz, Yedisu Fayı üzerinde geçmişte meydana gelmiş ve yüzey kırığı oluşturmuş büyük depremlerin belirlenerek tarihlendirildiğini söyledi. Akyüz, "Bu çalışmada elde edilen verilerin bölge açısından önemli olduğunu düşünüyoruz. Sadece Yedisu ilçesi ve köyleri değil, Üzümlü ilçesi, Erzincan ili merkezi ve bazı ilçeler de Yedisu Fayı'nın kırılmasıyla oluşacak olası bir depremde etkilenecektir. Yapılan bu çalışmanın sonuçları, değişik şekillerde kamuoyuna yansıtılacaktır. Bu çalışmanın sonuçlarını öncelikli olarak bölge halkına, Yedisu ilçesi yetkililerine ve İlçe Jandarma Karakol Komutanlığı'na iletmeyi bilim insanı sorumluluğumuz olarak

görmekteyiz. Yedisu ilçesi yetkililerine ve İlçe Jandarma Karakol Komutanlığı'na daha sonra ayrıntılı bir rapor verilecektir" dedi.

YEDİSU FAYI DEPREM ÜRETME POTONSİYELİ AÇIKLANDI

Prof. Dr. Serdar Akyüz tarafından hazırlanan raporda Yedisu Fayı'nın deprem üretme potansiyeli detaylı bir şekilde açıklandı. KAF'ın dünyadaki en aktif yanal atımlı fay sistemlerinden biri olduğunu belirten Akyüz, Türkiye'nin kuzeyini doğu-batı istikametinde kat eden KAF'ın bin 500 kilometre uzunluğunda olduğunu söyledi. Akyüz, "Yedisu Fayı, KAF Zonu'nun doğu kesiminde, Erzincan ilinin doğusu ile Yedisu ilçesi arasında yer alır. 20 yüzyıl boyunca KAF Zonu'nun hemen hemen tamamı kırılmış, iki bölge ise

kırılmadan kalmıştır. Sismik boşluk olarak nitelenen bu kesimler, KAF üzerinde büyük deprem olma olasılığı en yüksek zonlardır. Bu iki sismik boşluk, Marmara Denizi'nde yer alan Marmara Fayı ve Erzincan doğusunda yer alan Yedisu Fayı'dır. Yedisu Fayı'nın batı kesimi, 1939 ve 1992 yıllarında, doğu kesimi ise 1949 yılında meydana gelen depremlerle kırılmıştır. 70 kilometre uzunluğundaki Yedisu Fayı ise kırılmayı beklemektedir. Yedisu Fayı'nın geometrisini, morfolojideki etkilerini ve tarihçesini araştırmak

amacıyla TÜBİTAK tarafından desteklenen bir çalışma yapılmış, 3 yıl süren bu araştırma sonucunda Yedisu Fayı'nın deprem tehlikesi ortaya konmuştur. İTÜ Jeoloji Bölümü, İTÜ Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Jeoloji Bölümü tarafından ortaklaşa yapılan bu çalışma ile Yedisu Fayı haritalanmış, fay üzerinde meydana gelmiş eski depremler belirlenmiştir. Eski depremlerin belirlenmesinde tüm dünyada yaygın olarak uygulanmakta olan hendek açma yöntemi ile 3 alanda hendek çalışması

yapılmıştır. Hendeklerde belirlenen fay kollarını örten seviyelerden alınan kömürleşmiş bitki parçacıkları ve kum örnekleri Türkiye, Almanya ve Amerika'daki laboratuarlarda yaşlandırılmıştır. Bu hendeklerden elde edilen veriler bir araya getirildiğinde Yedisu Fayı'nın son 2 bin yıl boyunca en az 6 kez kırıldığı ve büyük deprem ürettiği belirlenmiştir. Elde edilen eski deprem verileri eskiden yeniye doğru tarihlenmiştir. M.S. 0-100 civarında, M.S. 700 civarında, M.S. 1000 civarında, M.S. 1200'lü yıllarda

(büyük olasılıkla 1268 (veya 1287), M.S. 1400'lü yıllarda (büyük olasılıkla 1457) ve 1784 yılında olmak üzere 6 eski deprem belirlenmiştir. Bu depremlerde Yedisu Fayı, yüzey kırığı oluşturacak büyüklükte depremler üretmiştir. Bu depremlerin belirlenmesinde eksiklikler olması da mümkündür. Örneğin M.S. 100 ile M.S. 700 arasında gerçekten deprem olmamış olabileceği gibi, arada bir (belki iki) deprem hendekte belirlenememiş veya hendek sınırları dışında kalmış olabilir. Bu da deprem tekrarlanma aralığının

sağlıklı olarak belirlenmesinde sorun oluşturabilir. Ancak elde edilen veriler farklı senaryolarla değerlendirilerek bir yaklaşımda bulunulabilir. Birinci senaryoda hendekte elde edilen deprem verilerini birebir aldığımızda Yedisu Fayı'nı kıran depremler arasında en çok 600, en az 190 yıllık süreler görülmektedir. Bu da 400 artı eksi 200 yıllık bir tekrarlanma periyodu olarak formülize edilir. Ancak, özellikle ilk iki deprem arasında belirleyemediğimiz bir deprem olması durumunda bu aralık 190 ile 300 yıl

arasına düşebilir ve deprem tekrarlanma periyodu 245 artı eksi 55 olarak sınırlanabilir. İkinci durumda, Yedisu Fayı'nı kıran son depremin 1784 yılında meydana geldiği göz önüne alınırsa, 225 yıl geçtiği görülmektedir. Bu da Yedisu Fayı'nın önemli bir deprem tehlikesi taşıdığını göstermektedir. Fayın uzunluğu göz önüne alındığında beklenen olası depremin büyüklüğü kesinlikle 7'den fazla olacaktır. Bu depremi büyük olasılıkla 7.1 veya 7.2 olarak değerlendiriyoruz. Bu depremin gerçekleşmesi durumunda, başta

Yedisu ilçesi ve köyleri şiddetli derecede olmak üzere, Üzümlü ve Erzincan önemli derecede, Pülümür ve Kiğı ise kısmi derecede etkilenecektir" ifadelerini kullandı.

Son birkaç yıldır Yedisu civarında olan 4-5 büyüklüğünde depremler ve en son Erzincan doğusunda 30 Temmuz 2009 tarihinde meydana gelen 4.8 büyüklüğündeki depremin KAF'ın genel karakteristiği olarak kabul edildiğini belirten Akyüz, bu depremlerin Yedisu Fayı'nı tetiklemesi, enerjisini boşaltması veya beklenen olası depremin öncüsü olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığını söyledi.