Araç muayenesinde yeni dönem başladı. İstasyonların işletme hakkını kazanan Tüvturk, AB standardına sahip ilk şubesini Elazığ'da açtı.

Gözle yapılan 'şipşak muayene' yerine, araçların 936 açıdan röntgenini çeken modern istasyon, vahim bir gerçeği gün yüzüne çıkardı. Bir haftada kontrolden geçen 280 aracın yarısı ağır kusurlu çıktı. 23 otomobil, rulmanlarının zarar görmesi, 120 taşıt da fren sistemindeki problemler sebebiyle muayeneyi geçemedi. Dört arabada ise emniyet kemerinin olmadığı tespit edildi.

Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü yetkilileri, yeni sistemin trafik kazalarındaki ağır bilançonun sebeplerini ortaya koyduğunu belirtiyor. Elazığ'dan sonra ikinci istasyonu Trabzon'da açan Tüvturk, sene sonuna kadar bütün Türkiye'de faaliyete geçmeyi hedefliyor. Şirket, bu yıl 4 milyon aracın muayenesini yaparak 300 milyon dolar ciroya ulaşmayı planlıyor.

Yeni sistemin araçlar için adeta bir check-up niteliğinde olduğunu belirten yetkililer, "Araçlar, bilgisayar ortamında tepeden tırnağa adeta check-up'tan geçiriliyor. Her bir araç mekanik, optik, elektronik cihazlarla fren, direksiyon, gürültü, gaz kaçağı, egzoz gazı, lastik dişi derinliği gibi 100'e yakın farklı noktadan kontrol ediliyor. Eksikler tepeden tırnağa gözlenebiliyor. Araçlarının eksiklerini gidermeyen şoförlere kesinlikle muayene vizesi vermeyeceğiz." dedi.

63 bin motorlu araca sahip Elazığ'daki istasyon, 700 bin dolar yatırımla kuruldu. Günde 60'ı binek ve hafif ticari, 24'ü ağır motorlu olmak üzere toplam 84 araca muayene hizmeti verebilecek kapasiteye sahip. İstasyonlarda binek araçlar 20, ticari araçlar ise yaklaşık 40 dakikada muayene ediliyor.

Elazığ'da bir hafta içinde muayeneye giren 149 otomobilden 82'si, 25 otobüs ve minibüsten 12'si, 86 kamyonetten 33'ü, 15 kamyondan 8'i ağır kusurlu çıktı. Dört kamyonet ve bir kamyon emniyetsiz olduğu gerekçesiyle trafikten men edildi. Araçların neredeyse tamamında muayene sonucunu etkilemeyen hafif kusurlar tespit edildi. Ağır kusurlu olduğu tespit edilen araçların bir aylık süresi var. Bu süre içinde eksikliklerini giderip istasyonlara gelenlerden ekstra ücret talep edilmiyor. Ancak bir ayda gelmeyen araç sürücülerinden ikinci bir ücret talep ediliyor. Muayenelerini yaptırmayan araç sürücülerine her ay yüzde 5 gecikme cezası uygulanıyor. Araç muayene harçları 1 Ocak 2008'den itibaren artırıldı. Buna göre, otomobil, minibüs, kamyonet, özel amaçlı taşıt, arazi taşıtı, römork ve yarı römorkun teknik muayene harcı için 110,9 YTL, traktör, motosiklet ve motorlu bisiklet için de 57,8 YTL ödeniyor. Otobüs, kamyon, çekici ve tanker muayene harcı ise 147,5 YTL olarak uygulanıyor.

Muayene istasyonlarında yer alan araçların kusur tablosunda hafif, ağır ve emniyetsiz olmak üzere toplam 936 kusur bulunuyor. İstasyonlardaki her muayene otomatik olarak Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü'nün bilgisayarlarına işleniyor. Kusur tespit edilen araçlar için anında işlem yapılıyor. Listede 552 hafif, 369 ağır ile 15 adet 'emniyetsiz' başlığıyla kusur yer alıyor. Hafif kusur kapsamına giren araçlar için herhangi bir yaptırım yok. Sadece sürücünün aracındaki kusurla ilgili bilgilendirilmesi amaçlanıyor. Sürücü mahallindeki güneşliklerin yeterli olmaması, egzozda fazla duman oluşumu, hasarlı çamurluklar ve sis farında ışık şiddetinin az olması, hafif kusur kapsamına giren eksiklikten birkaçı.

AK Parti hükümeti, AB'ye uyum kapsamında araçların teknik muayenelerinin daha sağlıklı yapılması için muayene istasyonlarını modernleştirme projesini geliştirdi. İstasyonlar 2003 yılında özelleştirme kapsamına alındı. Aralık 2004'te gerçekleştirilen ihalede Akfen-Doğuş-TüvSüd Ortak Girişim Grubu, 613,5 milyon dolara istasyonların 20 yıllık işletme hakkını kazandı. Açılan davalar sebebiyle özelleştirme süreci 2,5 yıl gecikti. Yargı süreci sona erdikten sonra ihaleyi alan şirket, ihale bedeli olan 552 milyon doları peşin ödeyerek Özelleştirme İdaresi'yle imtiyaz sözleşmesini imzaladı. Yüzde 33'er hisseyle ihaleye giren Akfen, Doğuş ve Alman TüvSüd, araç muayene istasyonlarının AB standardına getirilmesi için toplam 140 milyon dolar harcayacak. Böylece üç şirket, istasyonlar için toplam 692 milyon dolar yatırım yaparken, bu istasyonlardan 20 yılda 15 milyar dolar ciro yapacak ve bunun 7 milyar dolarını devlete ödeyecek. Üçlü konsorsiyum, muayeneden elde edilecek gelirin ilk üç yıl yüzde 30'unu, sonraki yedi yıl yüzde 40'ını, sonraki 10 yıl ise yüzde 50'sini Maliye'ye ödeyecek. Böylece ilk yıllarda yatırım maliyetinin karşılanması imkânı sağlanacak. Bu ücrete ilave olarak KDV, para cezaları, ihaleyi alan şirketin ödeyeceği vergi ve personelden alacağı vergiler ilave edilecek.

259 yeni istasyon geliyor

Her iki bölgede asgari toplam bin 600 kişi istihdam edilecek. 190 istasyon amiri, 190 istasyon amir yardımcısı, 853 araç muayene uzmanı ve 254 müşteri kabul görevlisi görev yapacak. 2008 ve 2009 yıllarında Türkiye genelindeki 189'u sabit, 70'i seyyar 259 istasyonun tamamı bitirilerek araç muayenesine başlanmış olacak. İstanbul'da 12, Ankara'da 7, İzmir ve Konya'da 8, Bursa ve Antalya'da 6'şar araç muayene istasyonu açılacak. Kalite kontrolü konusunda uzman bir şirket olan Alman TüvSüd, özellikle araçların periyodik muayene testi ve yol uygunluğuna onay verilmesi açısından dünyanın en büyük şirketlerinden biri olarak kabul ediliyor. 130 yıl önce kurulan Alman TüvSüd, 10 bin çalışanıyla tüm dünyada faaliyet gösteriyor.