Bir zamanlar yöre halkı tarafından soğuk hava deposu olarak kullanılan Harput Buzluk Mağarası, son yıllarda yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı haline geldi. Buzluk Mağarası’nın en önemli özelliği yazın en sıcak günlerinde bile içerisinde bol miktarda buz bulundurması.

Bu özelliğinden dolayı soğutucu teknolojik sistemler yaygınlaşıncaya kadar, kentte Buzluk Mağarası’nın buzlarından yararlanılmasının yanı sıra soğuk hava deposu olarak kullanıldığı biliniyor. Yörede yaşayanlar, geçmişte yaklaşık 20 ailenin geçimini mağara buzlarından sağladığını ifade ediyor. Mağarada jeomorfolojik yapıdan dolayı meydana gelen klimatolojik koşullar ile hava sirkülasyonundan ötürü yaz aylarında buzdan doğal sarkıt ve dikitler oluşuyor. Kış aylarında ise bunun tam tersine mağara içerisinde sıcak hava akımı meydana geliyor. Yazın başladığı şu günlerde mağara içerisinde buzlanma başlamış. Sarkıt ve dikitlerin ise yazın ortalarına doğru oluştuğu belirtiliyor.

Mağaralar eski çağlardan beri konut, sığınak veya depo olarak kullanıldıklarından insan hayatında önemli bir yer tutuyor. Günümüzde ise teknolojinin de gelişimi ile birlikte ne mağarada oluşan buzlara ihtiyaç duyuluyor, ne de bu doğal yapılar insanlara barınak oluyor. Bu yüzden de mağaralara kalan tek misyon, günümüz turizm sektöründeki yerini almak oluyor. Harput’taki tarihî Buzluk Mağarası da artık turistik amaçlarla değerlendiriliyor. Mülkiyeti Milli Emlak Müdürlüğü’ne ait olan mağara, kentin turizmine kazandırılarak özel bir işletmeciye kiralanmış. Yılda yaklaşık 4 bin yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret ediliyor. Buzluk Mağarası, Elazığ iline bağlı Harput’un yaklaşık 5 km. kadar kuzeydoğusunda yer alıyor. 10 yıldır Buzluk Mağarası tesislerini ve lokantasını işleten Mehmet Gülmez (60), ellerinde mağaranın nasıl oluştuğu ile ilgili net bir bilgi bulunmadığını belirtiyor. 50 yıl önce bu mağaradan getirilen buzun Ramazan ayında, iftar saatinde hızarla kesilerek satıldığını anlatan Gülmez, daha eskilerde ise mağaranın Harput’ta yaşayanlar tarafından soğuk hava deposu veya bozulabilecek gıdaların saklandığı kiler olarak kullanıldığını vurguluyor. Gülmez, kendi imkanları ile mağaranın bulunduğu bölgeye çevre düzenlemesi yaptıklarını belirterek, devletin burayı turizm açısından daha cazip hale getirecek bir yapıya kavuşturmasını istiyor. Yapılan yol sayesinde ziyaretçilerin mağaranın bulunduğu alana kadar gelebildiğini belirten Gülmez, “Burada kapalı ve açık oturma yerlerimiz var. Açık havada 300 kişiye hizmet verme imkanına sahibiz.” şeklinde konuşuyor.

Mağaranın derinliği 200 metre

Mağaranın şimdi sadece turistlik bir gezi yeri olduğunu ifade eden Gülmez, gelenlerden ücret talep edilmediğini söylüyor. Gülmez bugünlerde mağaranın buzlanmaya başladığını vurgulayarak temmuz, ağustos aylarında büyük buz sarkıtlarının oluşacağına dikkat çekiyor. İşletme çalışanlarından Yaşar Altunbulak ise mağaranın toplam 17 kattan oluştuğunu dile getirerek, “Mağara 200 metre kadar derinliğe sahip. Ondan sonra alttan gizli nehir geçiyor. Bir ucu Keban Barajı’ndan çıkıyor. Bir ucu 200 metre ileride kartal kayalarından çıkıyor. Toplam 4 tane çıkışı var. Merdivenli ışıklı bir şekilde 30 metre ziyaretçilerin inip gezebilme imkanı bulunuyor.” ifadelerini kullanıyor.