Hüsrev Paşa Camisi

Eski Van’ın Orta Kapı Mahallesi’nde bulunan Hüsrev Paşa yapı topluluğu, cami, medrese, türbe, hamam, aşevi ve misafirhaneden meydana gelmekte idi. Bu yapılardan cami dışındakiler yıkılmış ve günümüze gelememiştir. Caminin kitabesinden öğrenildiğine göre h. 975 (1567) yılında Van Beylerbeyi Köse Hüsrev Paşa tarafından yaptırılmıştır. Bu caminin Mimar Sinan’ın eserleri arasında ismi geçmektedir. Günümüzde cami ve çevresinde Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Öğretim Üyelerinden Prof.Dr.Abdusselam Uluçam tarafından kazı çalışmaları yapılmaktadır.

Cami kesme taştan dikdörtgen planlı olarak yapılmıştır. Caminin tromp ve kubbelerinde tuğla kullanılmıştır. Girişinde beş bölümlü bir son cemaat yeri bulunuyorsa da son cemaat yeri yıkılmıştır. Son cemaat yerinden ibadet mekânına açılan görkemli bir portal bulunmaktadır. Bu kapı üzerinde Farsça mermer zemine altın yaldızla kitabe yazılmıştır.

Caminin ibadet mekânı kare planlı olup, üzeri tromplu bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbe ağırlığı sekiz sivri kemerin ana duvarlara bağlanması ile taşınmaktadır. Buradaki duvarlar kesme taş kemerler ve kubbe geçişleri de tuğla örgülüdür. İbadet mekânı duvarlardaki ve kubbe kasnağındaki pencerelerle aydınlatılmıştır. Zeminden 2 m. yüksekliğe kadar duvarlar İznik çinileri ile kaplı idi. Bunun üzerindeki duvarlar kalem işleri ile bezelidir. Ancak bu bezeme günümüze ulaşamamıştır. İbadet mekânının duvarları sarı, kırmızı ve siyah renkli taşlarla kuşaklar halinde şeritlere ayrılmıştır. Rusların Van’ı işgali sırasında bu çiniler yerlerinden sökülerek Leningrad Müzesi’ne götürülmüştür. Bunun yanı sıra ahşap minberi ile girişteki mahfiller de günümüze gelememiştir.

Mihrap duvarında yer alan mihrap kalker taşından yapılmış olup, çevresi altı kollu yıldız ve geometrik motiflerle çerçeve içerisine alınmıştır. Mihrap üstü mukarnaslı idi. Ancak mihrap 1992 yılında define avcıları tarafından tahrip edilmiştir.

Caminin kuzeybatı köşesinde bulunan minare iki renkli taşlardan yapılmıştır. Kare kaide üzerinde yuvarlak gövdeli olup, mukarnaslı şerefesi ve korkuluk levhaları ile birlikte petek kısmı yıkılmıştır.

Kenthaber Kültür Kurulu