Hacıbektaş Genel Bilgi
İç Anadolu Bölgesi’nde, Orta Kızılırmak Bölümünde Nevşehir İline bağlı bir ilçe olan Hacıbektaş, doğusunda Avanos, batısında Kırşehir, kuzeydoğusunda Kozaklı, güney ve güneybatısında Gülşehir İlçeleri ile çevrilidir. İlçe toprakları meyilli, az engebeli bir arazi yapısına sahiptir.İlçe, Bozok yaylasının ve Kırşehir platosunun uzantıları üzerinde, Otman Tepesi, Çilehane Tepesi (1.350 m.), Çoraklık tepesi, Kaygusuzbeli ve Hanbağ tepesinin uzantılarının güney ve batı eteği düzlüğünde kurulmuştur. İlçenin en büyük yükseltisi Kırlangıç Dağı (1.720 m.)’dir. İlçenin doğusunda sönmüş volkanik dağlardan Erciyes ile Hasan Dağı bulunmaktadır.
İlçe içerisinde büyük akarsu olmayıp, Bengiler Deresi, Kötü Dere, Ethem Deresi, Çinge Deresi, Belçimen Suyu, Sungur Deresi ilçenin batısında birleşerek Kızılırmak’a dökülürler. İlçenin doğusundaki küçük dereler birleşerek Kızılöz Çayı’nı oluştururlar. Bu çay üzerinde sulama amaçlı Kumtepe Göleti yer almaktadır. Ayrıca Karaburna Kasabası yakınında da yine sulama amaçlı Karaburna Su Göleti bulunmaktadır. Deniz seviyesinden yüksekliği 1.720 m.dir. İl merkezine 45 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 666 km2, 2000 Genel Nüfus Sayımına göre 18.933'tür.
İlçenin bitki örtüsü genellikle su kenarında kavaklık, söğütlük, azda olsa bağ, bahçe ve meyveliklere rastlanır, ilçenin kuzey bölümü düzlük olup genel olarak bozkır özelliği gösterir. İlçede, İç Anadolu Bölgesi’nin tipik Karasal İklimi hüküm sürmekte olup, bu bölgenin karakteristik özelliklerini taşır. Bu nedenle yazlar sıcak ve kurak, kışlar sert ve soğuk, kar yağışlı geçmektedir.
İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık ve turizme dayalıdır. İlçe topraklarının büyük bir kısmı tarıma açık, az engebeli düz arazi olması nedeniyle buğdaygiller, sanayi bitkileri, baklagiller sebzecilik tarımı yapılmaktadır. Yetiştirilen başılca tarımsal bitkiler, buğday, arpa, şeker pancarı, nohut, mercimektir.Ayrıca sebze ve meyvecilik de yapılmakta olup, üzüm, elma, armut, ceviz, vişne ve kiraz yetiştirilir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliğinin yanı sıra kümes hayvanı da yetiştirilir. Arıcılık da ilçe halkının geçim kaynaklarından biridir.
Türkiye’nin en çok turist çeken bölgelerinden Kapadokya’daki Hacıbektaş’ta inanç turizmi kapsamında özel bir yeri vardır. Bunun yanı sıra Karahöyük’ten çıkarılan arkeolojik eserler Hacıbektaş Veli Müzesinde sergilenmektedir. Hacıbektaş Veli Türbesi ilçe turizmi ve ekonomisine büyük canlılık katmaktadır. Dünyaca tanınmış Oniks Taşı (Hacıbektaş taşı)’ndan yapılan turistik eşyalar da ilçe ekonomisine büyük katkısı olmaktadır. Eski bir geçmişi olan Hacıbektaş taşçılığı, ilkel metotlarla ve aletlerle yapılmaktayken, bugün oldukça teknik usuller uygulanarak yapılmaktadır. Evlerde küçük ve basit el tezgahlarında çalışan taşçılar gün geçtikçe teknik atölyeler kurmaya başlamıştır.Böylece daha çok model ve çeşitlerde yapılmış hediyelik turistik eşyalar göze çarpmaktadır.ilçenin yeraltı zenginlik kaynakları yoktur.
Hacıbektaş’ta Suluca Karahöyük’te 1967 yılında Ankara Üniversitesi Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Kemal Balkan başkanlığındaki bir heyet tarafından yapılan arkeolojik kazılarda Prehistorik Çağlara ait buluntularla karşılaşılmıştır. Buna dayanılarak yörenin Eski Tunç Çağı (MÖ.3000-2000), Asur Ticaret Kolonileri Çağı (MÖ.1950-1800), Hitit Dönemi (MÖ.1800-1200), Frig Dönemi (MÖ.1200-650), Geç Hitit Çağı (MÖ.650-200)’nda yerleşime sahne olduğu anlaşılmaktadır. Bu dönemleri Pers, Makedonya, Galat, Kapadokya Krallığı, Roma , Bizans dönemleri izlemiştir. Yörede yapılan kazılarda bu dönemlere ait buluntularla karşılaşılmış olup bunlar, Ankara Anadolu medeniyetleri Müzesi ile Hacıbektaş Veli Müzesinde sergilenmektedir.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra buraya Türkmen boyları akınlar düzenlemiş ve bu boylardan bazıları da yöreye yerleşmişlerdir. XIII.yüzyılda büyük düşünür Hacı Bektaş-i Veli Horasan’ın Nişabur kentinden gelerek buradaki Suluca Karahöyük’e yerleşmiştir. O sırada yedi hanelik küçük bir köy olan Hacim Köyü, Hacı Bektaş-i Veli’nin gelmesi ile değişmiştir. Bundan sonra bu belde büyük bir ilim yuvası haline gelmiş, önemi artmış ve gelişmiştir. Aynı zamanda burası Anadolu’nun siyasi yönden en sıkıntılı zamanlarında bunlardan arınmak için bir merkez konumuna gelmiş, Türklük ve İslâmiyet’in yayılması için çalışılmıştır. Tarikat tarihinde önde gelen Bektaşilik te buradan kaynaklanmıştır.
Kapadokya Bölgesi Danişmendlilerden sonra 1175’ten itibaren tamamen Selçukluların eline geçmiştir. Selçuklu Devleti’nin 1308’de yıkılmasından sonra İlhanlılar, Eretnaoğulları, Kadı Burhanettin ve Karamanoğullarının hakimiyetine giren yöre, Yavuz Sultan Selim tarafından 1515’ de Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Evliya Çelebi, Seyahatnamesi’nde “Hacı Bektaş Veli’nin izniyle devlet Ertuğrul’a doğrulup, nice fetih ve fütuhat ederek, az müddette Söğütçük nam kasabada devlet oğlu Osman Han teveccüh etmiş, sikke ve hutbe ile Padişah-i Müstakil olmuştur”. Diye söz eder. Bundan da anlaşılacağına göre, Hacı Bektaş Veli’nin Osmanlı Devletinin müstakil Devlet ve Padişahlık olması, Yeniçeri Ocağı’nın kuruluş piri olması ve bu ordunun ilk kuruluşu, Osmanlının kendi adına ilk para basımında büyük ve önemli katkısı olduğu görülmektedir.
Hacıbektaş Veli’nin yerleştiği bu köy, 1541 yılında Niğde’ye bağlı nahiye yapılmış, 1854’te Belediye teşkilatı kurulmuş ve kasaba konumuna getirilmiştir. Bu dönemde Hacıbektaş Kırşehir İli’ne bağlı bulunuyordu. Cumhuriyetin ilanından sonra kasaba genişleyerek büyümüş, 1947 yılında ilçe olmuştur. Nevşehir’in il olmasından sonra Hacıbektaş, Kırşehir’den ayrılarak Nevşehir’e bağlanmıştır.
Hacıbektaş’ta günümüze gelebilen eserlerin başında; Tekke Camisi (Hacı Bektaş Külliye Camisi), Cuma Camisi, Hacı Bektaş Veli Külliyesi (Dergâhı), Dedebağı Dergâhı, Aslanlı Çeşme , Üçler (Feyzi Baba) Çeşmesi, Hoca Fakih Çeşmesi, Savat Pınarı Çeşmesi, Akpınar Çeşmesi, Hacı Bektaş Veli Türbesi, Güvenç Abdal Türbesi, Balım Sultan Türbesi, Bektaş Efendi Türbesi, Karaburna Kalesi, Hacı Bektaş-ı Veli Türbesi, Hacı Bektaş Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi, Hacıbektaş Atatürk Evi-Müzesi, Hacı Bektaş Veli Heykeli, Beştaşlar, Çilehane (Deliklitaş) ve Ozanlar Anıtı ve Sivil Mimari Örneklerinden evler gelmektedir. Ayrıca ilçede, Hırka Dağı, Bakıbağı, Babapınarı, Yabanlı,Koçaş, Karapınar, Çayırbağı, Aloğlu, Sungur, Kızılöz çiftlikleri ve Hanbağı, Şenbağı, Örenbağ gibi bağ ve bahçelerin bulunduğu mesire yerleri bulunmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.hacibektaş.gov.tr adresinden alınmıştır.
